مذاکرات اقلیمی كوپ 27 در حالي در شرم الشیخ مصر برگزار گرديد كه قرار بود در روز جمعه هفته گذشته پایان یابد، اما به دلیل اختلافات عمیق بین کشورها به وقت اضافه كشيده شد و تا اوايل هفته جاري نيز ادامه يافت.
میزبانان مصری پس از دو هفته مذاکره در تلاش هستند تا به توافقی جامع در ميان حدوود 200 کشور دست یابند.
از جمله اهداف اصلي اين نشست عبارت است از: تغییر از تعهد به اجراي تعهدات بر اساس توافقهاي صورت گرفته در پاریس، اقدام برای شفاف سازی پشتیبانی از ضرر و زیان جوامعي كه در برابر تأثیرات تغییرات اقليمي آسیب پذیرتر هستند و تامین، بسیج و ارائه منابع مالی اقليمي برای کشورهای در حال توسعه، ارائه یک مدل اقتصادی مبتنی بر توسعه کم انتشار و سازگار با اقليم و در نهايت ارائه رویکرد جمعی چندجانبه برای مقابله با چالشهاي مرتبط با تغییرات اقليمي.
اما كشورهاي شركت كننده در اين اجلاس در زمينههاي متعددي اختلاف نظر دارند. يكي از اختلافات اساسي در اين دوره بر سر تامين منابع مالي براي جبران خسارات وارد شده به کشورهايي است كه آسيبپذيري بيشتري در برابر اثرات تغییرات اقليمي دارند. موضوعی که در چارچوب مذاکرات سازمان ملل به «تلفات و خسارات» معروف است. کشورهای ثروتمند به مدت 30 سال در برابر این بحث بر سر تأمین مالی مقاومت کردهاند، زیرا از آنجايي كه از لحاظ تاریخی نقش عمدهای در ایجاد تغییرات اقلیمی داشتهاند، ترس اين را دارند كه مجبور باشند تا قرنهای آینده هزینه اين خسارات را بپردازند.
يكي ديگر از زمينههاي مورد اختلاف، بحث حذف تدريجي تمام سوختهاي فسيلي است. بحثهای نهایی در مذاكرات كوپ 26 در گلاسکو در سال گذشته تقریباً در مورد موضوع زغال سنگ با شكست مواجه شد. چراكه کشورهای ثروتمندتر قصد داشتند استفاده از آلایندهترین سوخت فسیلی يعني ذغال سنگ را به تدریج حذف کنند. اما اقتصادهای در حال توسعه بزرگتر از جمله هند و چین این کار را نکردند و آنها به جای «حذف تدریجی» روی «کاهش تدریجی» به توافق رسيدند.
در حاليكه دبیر کل سازمان ملل متحد گوترش بر مسئولیت سنگین چین و آمریکا دو اقتصاد برتر جهان در جبران انتشار گازهای گلخانه ای تاکید کرد اما فقدان زمینههای مشخص همکاری بین اين دو كشور، روند مذاكرات اقليمي سازمان ملل را با مشکل مواجه كرده است. اگر چین و آمریکا بتوانند در اين زمينه به توافق برسند، فضای راه حل کاملا جدیدی برای ساير كشورهاي جهان ايجاد خواهد شد.
بخشي از بيانيه آنتيونيو گوترش دبيركل سازمان ملل متحد كه در پايان نشست كوپ 27 در روز يكشنبه 20 نوامبر 2022 قرائت شد به شرح زير است:
"مذاكرات كوپ 27 در منطقه نه چندان دور از کوه سینا، مکانی که متعلق به بسیاری از ادیان الهي بود برگزار شد. این کنفرانس از ابتدا با دو موضوع اصلی هدایت میشد: عدالت و جاه طلبی. عدالت برای کسانی که در خط مقدم قرار داشته و كمترين نقش را در ايجاد بحرانهاي اقليمي داشتند - از جمله قربانیان سیل اخیر در پاکستان که یک سوم کشور را زیر آب برد و جاه طلبی برای حفظ محدودیت دمايي 1.5 درجه و عقب راندن بشريت از پرتگاه اقليمي.
در مذاكرات كوپ گام مهمی در جهت عدالت برداشته شده است. از تصمیم تشکیل صندوق جبران تلفات و خسارات و عملیاتی شدن آن در دوره آتی استقبال میکنم. واضح است که این امر کافی نخواهد بود، اما یک سیگنال سیاسی بسیار مهم و مورد نیاز برای بازسازی اعتماد از دست رفته است. صدای کسانی که در خط مقدم بحران اقليمي قرار دارند، بایستي شنیده شود. سیستم سازمان ملل متحد در هر مرحله از این تلاش حمایت خواهد کرد.
عدالت باید چند چیز دیگر را نیز معنا کند: تحقق وعده طولانی مدت 100 میلیارد دلاری در تامین منابع مالی اقليمي برای کشورهای در حال توسعه. ايجاد شفافیت و نقشه راه معتبر برای افزايش منابع مالي جهت سازگاري با اثرات اقليمي؛ تغییر مدلهای تجاری بانکهای توسعهای چندجانبه و موسسات مالی بین المللی. آنها باید ریسک بیشتری را بپذیرند و به طور سیستماتیک از منابع مالی خصوصی برای کشورهای در حال توسعه با هزینههای معقول استفاده کنند.
اما بیایید شفاف باشیم. سیاره ما هنوز در وضعيت اضطرار قرار دارد. اکنون باید انتشار گازهای گلخانهای را به شدت کاهش دهیم - و این موضوعی است که اجلاس كوپ به آن توجه نکرده است. تامين بودجه برای جبران خسارات و تلفات جوامع امري ضروري است - اما اگر بحرانهاي اقليمي یک کشور جزیرهای کوچک را از نقشه پاک کند - یا کل یک کشور آفریقایی را به بیابان تبدیل کند، پاسخي در برابر آن نداريم. جهان هنوز نيازمند يك جهش عظیم در زمينه جاه طلبی اقليمي است. خط قرمزی که نباید از آن عبور کنیم، خطی است که سیاره ما را از حد دمای 1.5 درجه عبور میدهد. برای اینکه امیدی به حفظ دماي 1.5 درجه داشته باشیم، باید به طور گسترده در انرژیهای تجدیدپذیر سرمایه گذاری کنیم و به اعتیاد خود به سوختهای فسیلی پایان دهیم".