امروزه درکنار اشکال قدیمی‌تر مهاجرت می‌توان از مهاجرت مجازی[1] صحبت کرد. در این نوع مهاجرت فرد بدون حضور فیزیکی می‌تواند به کار و یا ادامه تحصیل در کشوری دیگر بپردازد. مهاجرت مجازی در قالب دورکاری یا remote-working و کار پروژه‌ای یا freelancing اصلی‌ترین اشکال مهاجرت مجازی کاری را تشکیل می‌دهند و می‌توانند مسیرهای تازه‌ای برای افراد بگشاید. امروزه می‌توان از راه دور و بدون بر دوش کشیدن سختی‌های مهاجرت و بار روانی ناشی از آن در کشوری دیگر مشغول به کار شده و از مزایایی چون درآمد بالاتر و تجربة فضاهای کاری جدید بهره‌مند شد. همچنین دورکاریِ برون‌مرزی در بلند مدت می‌تواند مسیر مهاجرت را هموار کند. از آن‌جا که مهاجرت کاری در بسیاری از موارد پروسة کندتر و هزینه‌برتری نسبت به مهاجرت تحصیلی بود بسیاری از جوانان ایرانی از مهاجرت تحصیلی به عنوان راهی برای مستقر شدن در کشورهای خارجی استفاده می‌کردند؛‌ اما امروزه دورکاری برون‌مرزی و فری لنسینگ امکان‌های تازه‌ای برای این گروه فراهم آورده‌ است. از طرفی تجربة دورکاری در زمان همه‌گیری کرونا نیز بر محبوبیت و رواج دورکاری تاثیر داشته است. در این نوشتار سعی داریم بر اهمیت این پدیده و نیز نقش آن در بحران منابع انسانی شرکت‌ها و استارتاپ‌های داخلی بپردازیم.

انقلاب صنعتی چهارم علاوه بر این که با پیشرفت‌های تکنولوژیک همراه بوده است و ارتباطات انسانی را در مقیاسی بسیار گسترده‌تر از قبل ممکن کرده است، بر منابع انسانی سازمان‌ها در مقیاس جهانی نیز تاثیر داشته است به طوری که دیگر نیاز چندانی به حضور فیزیکی نیروی کار احساس نمی‌شود. علاوه بر این، توسعة پلتفرم‌ها امکان تکه تکه کردن و برون‌سپاری کار میان افرادی در کشورهای دیگر را فراهم کرده است. این امر خصوصا درمیان متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات یا همان ICTها به چشم می‌خورد چرا که خدمتی که ارائه می‌دهند نه تنها نیازی به حضور فیزیکی ندارد، محلی هم نیست، یعنی لزوما وابسته به قوانین، زبان و یا فرهنگ کشوری نیست.