وضعيت نابسامان اقتصادي و شيوه حكمراني مهم‌ترين عوامل خروج نيروي انساني و سرمايه از كشور

تاریخ انتشار
16:13:00 | 27 / 01 / 1401
عضو گروه کاری : مهاجرت های تحصیلی و دانشجویی

وضعيت نابسامان اقتصادي و شيوه حكمراني مهم‌ترين عوامل خروج نيروي انساني و سرمايه از كشور

blog-main-image

طبق پيمايش‌هاي صورت گرفته توسط رصدخانه مهاجرت ايران در بهار ۱۴۰۰ دو عامل وضعيت نابسامان اقتصادي (بي‌ثباتي اقتصادي) و شيوه حكمراني و مملكت‌داري از مهم‌ترين عوامل تشدیدکننده ميل به مهاجرت در ميان اقشار مختلف اجتماعي بود است[۱]. در اين ميان ساختار بازار كار كشور و نرخ بيكاري بالا خصوصاً در ميان فارغ‌التحصيلان دانشگاهي و همچنين امنيت شغلي پايين در ميان شاغلان بازار كار ازجمله عواملي هستند كه مي‌توانند ميل به مهاجرت و درنهايت مهاجرت واقعي را در ميان نيروي انساني كشور با سطوح مهارتي مختلف تشديد نمايد. نتايج طرح آمارگيري نيروي كار در زمستان ۱۴۰۰ ، سهم جمعیت بیکار ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران را ۱/۳۸ درصد تخمين مي‌زند. همچنين طبق گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۱۴ میلیون نفر در كشور از شغل شایسته‌ای برخوردار نیستند، حدود ۶ تا ۷ میلیون شغل غیررسمی و ۲ میلیون اشتغال ناقص وجود دارد. همچنین افرادی نیز وجود دارند که از درآمد مکفی برخوردار نیستند. بنابراين طبيعي است كه در بازار كاري كه نيروي انساني آن به دليل مسائلي همچون تورم و بي‌ارزش شدن پول ملي در برابر ارزهاي بين‌المللي روزبه‌روز ارزان‌تر شده است و نرخ بيكاري در آن بالا و امنيت شغلي و درآمد در آن پايين است، مهاجرت به ساير كشورها به گزينه‌اي جدي براي شاغلين آن بازار تبديل مي‌شود.

در جهان امروز نیروی انسانی اصلی‌ترین عامل رشد و توسعه همه‌جانبه کشورها به شمار می‌رود. در این میان اما این نیرو‌های انسانی متخصص هستند که می‌توانند تفاوت‌ها را ایجاد کرده و رشد و بالندگی را برای یک کشور به ارمغان آورند. درواقع بدون نیروی انسانی ماهر و متخصص فرایند رشد و توسعه با آزمون‌وخطا همراه شده و اين امر هزینه‌های زیادی را به یک ملت تحمیل مي‌كند. به‌عبارت‌دیگر پیوند ناگسستنی نیروی انسانی با امر توسعه از موضوعات مهمی است که موجب شده است که نه‌تنها حفظ و نگهداشت این نیروها در اولویت بسیاری از کشورها، خصوصاً کشورهای درحال‌توسعه قرار گیرد بلکه نظاره‌گر آن هستیم که یک جنگ و رقابت همه‌جانبه برای جذب استعدادها خصوصاً در میان کشورهای توسعه‌یافته شکل‌گرفته است.


بااین‌حال كشورهاي درحال‌توسعه به دليل مشكلات ساختاري متعددي همچون رشد اقتصادي پايين، فساد و عدم شايسته‌سالاري كه همگي ريشه در بحران حكمراني و كارآمدي دارند، همواره شاهد كوچ و مهاجرت نيروهاي متخصص خود به سمت كشورهاي توسعه‌یافته هستند. كشور ايران نيز طي دهه گذشته به دليل دست‌وپنجه نرم كردن با عديده‌اي از مشكلات اقتصادي و اجتماعي بخشي از نيروي انساني متخصص خود را از دست داده و در سال‌هاي اخير نيز با موضوع تشديد خروج سرمايه مالي از كشور روبرو بوده است.

طبق پيمايش‌هاي صورت گرفته توسط رصدخانه مهاجرت ايران در بهار 1400 دو عامل وضعيت نابسامان اقتصادي (بي‌ثباتي اقتصادي) و شيوه حكمراني و مملكت‌داري از مهم‌ترين عوامل تشدیدکننده ميل به مهاجرت در ميان اقشار مختلف اجتماعي بود است[1]. در اين ميان ساختار بازار كار كشور و نرخ بيكاري بالا خصوصاً در ميان فارغ‌التحصيلان دانشگاهي و همچنين امنيت شغلي پايين در ميان شاغلان بازار كار ازجمله عواملي هستند كه مي‌توانند ميل به مهاجرت و درنهايت مهاجرت واقعي را در ميان نيروي انساني كشور با سطوح مهارتي مختلف تشديد نمايد. نتايج طرح آمارگيري نيروي كار در زمستان 1400 ، سهم جمعیت بیکار 15 ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران را 1/38 درصد تخمين مي‌زند. همچنين طبق گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۱۴ میلیون نفر در كشور از شغل شایسته‌ای برخوردار نیستند، حدود ۶ تا ۷ میلیون شغل غیررسمی و ۲ میلیون اشتغال ناقص وجود دارد. همچنین افرادی نیز وجود دارند که از درآمد مکفی برخوردار نیستند. بنابراين طبيعي است كه در بازار كاري كه نيروي انساني آن به دليل مسائلي همچون تورم و بي‌ارزش شدن پول ملي در برابر ارزهاي بين‌المللي روزبه‌روز ارزان‌تر شده است و نرخ بيكاري در آن بالا و امنيت شغلي و درآمد در آن پايين است، مهاجرت به ساير كشورها به گزينه‌اي جدي براي شاغلين آن بازار تبديل مي‌شود.


همه‌ي اين موارد نشان مي‌دهد كه رفاه نيروي انساني كشور طي ساليان گذشته با افت چشمگيري همراه بوده است و همين امر موجب تشديد خروج سرمايه و نيروي انساني از كشور طي دهه‌ گذشته شده است. تمايل بالاي ايرانيان به خريد خانه در تركيه نيز واكنشي است براي تغيير وضعيت موجود اقتصادي و دستيابي به رفاه بالاتر. آمارها نشان مي‌دهد كه مجموع خانه‌هاي خريداري شده توسط اتباع ايراني در تركيه از سال 2015 تا 2021 به 27 هزار و 58 واحد رسيده است[2] كه اين امر به معناي خارج شدن ميلياردها دلار سرمايه از كشور است.

بي‌شك دستيابي به رشد و توسعه اقتصادي نيازمند حفظ نيروي انساني متخصص و فراهم كردن شرايطي است كه افراد بتوانند فارغ از دغدغه‌هاي مالي و اقتصادي خود به شكوفايي استعداد‌هاي خود مشغول شوند. در غير اين‌صورت مهاجرت انتخاب نه‌چندان خوشايند و نه‌چندان دور از ذهن بسياري از متخصصان خواهد بود.


[1] براي اطلاع بيشتر به فصل "نگاهی به شاخص‌های كلیدی مهاجرت در میان برخي از گروه‌هاي اجتماعی در سال 1400" در ويژه‌نامه مهاجرت نامه به آدرس https://imobs.ir/special-detail/show/18 مراجعه نماييد.
[2] مهاجرت نامه صفحه 53: "خریداران خانه در تركیه: از اشتیاق كشورهای بحران‌زده تا خروج برخی از كشورهای منطقه". نويسنده: داوود عيوضلو.


نظرات کاربران
  • هنوز نظری ارسال نشده است

پیغام خود را بگذارید