مدیریت ورود مهاجران افغان نیازمند استفاده از توافقنامه‌های بین‌المللی است

تاریخ انتشار

10:47:00 | 27 / 01 / 1401

عضو گروه کاری : گروه مدیریت

مدیریت ورود مهاجران افغان نیازمند استفاده از توافقنامه‌های بین‌المللی است

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در مورد اینکه در شرایط فعلی ایران چطور می‌تواند به بهترین شکل در سامان دادن به پناهجویان افغان عمل کند، گفت: باید به سمت مدیریت هوشمند و هدفمند جریان مهاجرت‌های ورودی به ایران برویم در این زمینه اصلاح و بازنگری در قوانین و مقررات با هدف بهره‌گیری از ظرفیت مهاجران و اتباع خارجی در سیاست‌های کلان جمعیتی، ادغام اقتصادی و اجتماعی آن‌ها در کشور و ساماندهی ورود و اقامت نیروی کار خارجی در کشور بر اساس اجازه اشتغال فصلی و دائم ضروری است. صلواتی بر استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران و پناهجویان به ایران تاکید کرد و گفت: اصلاح و تغییر سیستم پذیرش مهاجران خارجی به سیستم امتیازی بر اساس لیست نیازمندی‌های بازار کار ایران و شفاف‌سازی و بهبود قوانین و آیین‌نامه‌های دسترسی مهاجران و اتباع خارجی به خدمات رفاهی، اجتماعی و مالی دیگر راهکارهای لازم در این زمینه اند.

تهران- ایرنا- مدیر رصدخانه مهاجرت ایران بر ضرورت اتخاذ سیاست مشخص در مورد مهاجران افغان در ایران تاکید کرد و گفت: دو برنامه اسکان موقت آوارگان افغانستانی و اسکان مجدد و همچنین استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران می‌تواند در این زمینه مفید باشد.

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، سلسله‌ای از چند رویداد طی هفته‌های گذشته بار دیگر توجه کارشناسان، مسئولان دولتی و حتی مردم عادی را به موضوع پناهجویان و مهاجران افغان در ایران جلب کرد. حادثه اول حمله فردی به نام عبدالطیف مرادی ۲۱ ساله و دارای دیدگاه تکفیری به سه روحانی در حرم حضرت امام رضا (ع) در روز ۱۷ فروردین بود که یک سال قبل از مرزهای شرقی به صورت غیرقانونی وارد ایران شده بود. یک منبع آگاه که خواست نامش ذکر نشود در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در این مورد اظهار داشت: مرادی یکسال قبل وارد ایران شده و پس از مدتی به مشهد آمده و در یک کارگاه به همراه برادرانش مشغول به کار بوده است.

این حادثه باعث شد رسانه‌های ایران نسبت به ورود پناهجویان به داخل کشور به‌ویژه به صورت قاچاق و بدون ثبت شدن و داشتن مدارک لازم اخبار و گزارش‌هایی را منتشر کنند و در برخی از این گزارش‌ها آمار اتباع افغانستانی داخل ایران بدون سند و مدرک مشخصی نسبت به آمار پیشین بین المللی و ملی بیشتر از قبل ذکر می‌شد.

رویداد دوم که سوابق آن از مدتی قبل و بیشتر با انتشار ویدئوهایی از بدرفتاری با پناهجویان افغان در ایران در فضای مجازی و رسانه ها آغاز شده بود، دوشنبه گذشته (۲۲ فروردین) و با حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در شهر هرات روی داد. رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان نیز از فرصت استفاده کرده و این حادثه را ناشی از اختلاف‌های دو ملت ایران و افغانستان دانستند و چون قبل تلاش کردند موجب جدایی این دو ملت از هم بشوند که ناگفته پیداست پیوندی دیرینه و تاریخی دارند.

این دو رویداد سوالات زیاد و قدیمی را پیرامون چگونگی رفتار ایران با پناهجویان افغان با توجه به وضعیت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور، آمار دقیق و واقعی از مهاجران و پناهجویانی که مدارک لازم را دارند یا ندارند، همچنین پیش‌بینی از ورود مهاجران جدید و سیاست های ضروری دولتی در این زمینه پدید آورد.

استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی ۹۴۵ کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارند و گذرگاه‌های رسمی میلک شهرستان هیرمند سیستان و بلوچستان، دوغارون در شهرستان تایباد خراسان رضوی و یزدان در خراسان جنوبی، از مهمترین معابر مرزی دو کشور است.

مرز طولانی دو کشور از یک سو، همزمانی و نزدیکی‌های فرهنگی دو کشور از دیگر سو و مهم‌تر از همه بی‌ثباتی سیاسی در افغانستان طی بیش از چهار دهه که شامل چند حمله خارجی، اشغال بیست‌ساله افغانستان توسط آمریکا و درگیری‌های داخلی است، موجب شده ایران در کنار پاکستان مهم‌ترین مقصد پناهجویان افغان باشد؛ داشتن آمار دقیقی از این مهاجران، ثبت شدن ورود و خروج آنها، حضور مهاجران با اجازه اقامت و در صورت ورود موجی جدید از مهاجران به کشور اتخاذ سیاست‌های مشخص مانند بسیاری کشورهای دیگر در مواجهه با سیل پناهجویان ضروری به نظر می‌رسد.

آمار دقیق از اتباع افغان در ایران نداریم/ حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تبعه افغان در ایران

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد جدیدترین آمار اتباع افغانستانی در ایران گفت: بر اساس گزارش‌های منتشر شده توسط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان در سال ۲۰۲۱، از مجموع جمعیت بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفری اتباع افغانستانی در ایران، ۷۸۰ هزار نفر پناهنده، ۲ میلیون و ۱۰۰ تا ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر مهاجر فاقدمدرک و ۵۸۶ هزار نفر دارای گذرنامه هستند. هر چند آمار دقیقی نداریم بر اساس روندهای کلی پیش بینی می‌شود تعداد مهاجران فاقدمدرک که تا قبل از روی کار آمدن طالبان در افغانستان حدود ۲ میلیون نفر مهاجر فاقدمدرک در ایران برآورد می شد به حدود ۳ میلیون نفر تاکنون افزایش یافته است.

بهرام صلواتی اضافه کرد: آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت در مورد مهاجران افغان وارد ایران شده نشان می‌دهد حدود ۹۲۶ هزار یا یک میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ وارد ایران شده‌اند.

وی در مورد شمار پناهجویان افغان وارد ایران شده بعد از روی کارآمدن طالبان در افغانستان اظهار داشت: تاکنون آمار رسمی از شمار مهاجران غیرقانونی وارد شده به ایران پس از روی کار آمدن طالبان وجود ندارد. بر اساس آخرین اظهارات اخیر مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری پس از روی کار آمدن طالبان، روزانه حدود پنج هزار مهاجر افغانستانی از مرزهای رسمی کشور وارد می شوند که دارای ویزا و گذرنامه هستند و در زمان مقرر این افراد از کشور خارج می شوند.

وی گفته آمار دقیقی از ورود مهاجران فاقدمدرک به کشور وجود ندارد، زیرا این دسته از مهاجران از طریق مرزهای غیررسمی و توسط قاچاق‌برها وارد کشور می شوند.

پیش بینی روند ورود یا خروج مهاجران افغانستانی از ایران نیز بستگی به عوامل مختلفی همچون سیاست‌های کشور ایران در خصوص پذیرش یا اخراج مهاجران افغانستانی، وضعیت اقتصاد کشور ایران، سیاست‌های طالبان در افغانستان و رویکرد جامعه جهانی در قبال طالبان دارد.

ضرورت کنترل مرز/ اتخاذ سیاست مشخص در مورد حضور مهاجران افغان

وی در مورد سیاست کشورهای مختلف در قبال پناهجویان اظهار داشت: کشورهای گوناگون با توجه به وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و غیره سیاست های متفاوتی را اتخاذ می کنند؛ به عنوان نمونه آلمان تا پیش از این بیشتر بر حسب نیاز داخلی به نیروی کار پناهجویان را می پذیرفت یا ترکیه برای جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی به این کشور شروع به ساخت دیوار مرزی کرده است.

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران ادامه داد: بنابراین نمی‌توان برای کشورها نسخه واحدی پیچید. در خصوص ایران نیز چنانچه سیاست کشور مبنی بر بهره‌مندی از مزایا و نکات مثبت جابجایی بین‌مرزی باشد، می تواند نخبگان علمی یا سرمایه‌گذاران اقتصادی را جذب و نیاز نیروی کار خود را نیز از طریق صدور ویزای کار مشخص برای مهاجران افغانستانی برآورده کند.

این امر مستلزم کنترل مرز از طریق ساخت دیوار مرزی است تا با کنترل بیشتر جلوی مهاجرت غیرقانونی گرفته شود و از سوی دیگر برنامه حضور مهاجران افغانستانی در کشور به صورت هدفمند و انتخابی باشد. اسکان موقت یا اسکان مجدد مهاجران افغان؛ دو راهکار مناسب برای دولت

وی در مورد اتخاذ سیاست لازم توسط ایران در مورد اتباع افغانستانی گفت: در این میان برای مدیریت جریان ورود مهاجران افغانستانی به کشور، دو برنامه می تواند پیش روی دولت باشد: نخست برنامه اسکان موقت آوارگان افغانستانی در اردوگاه که این امر زمینه جذب بهتر و بیشتر منابع مالی بین المللی را فراهم می آورد. زیرا با اسکان مهاجران افغانستانی در اردوگاه‌ها و با در دست داشتن آمار دقیق از تعداد آنها، امر جذب منابع مالی تسهیل می شود و از سوی دیگر برنامه ریزی و کنترل آنها نیز راحت‌تر است.

صلواتی گفت: برنامه دیگر در خصوص جذب و ادغام مهاجران افغانستانی است که باید برای نیل به این هدف برنامه بلندمدت تری را در خصوص اعطای شرایط اقامت یا تابعیت اتخاذ کرد. یکی دیگر از راه‌حل های بادوام در زمینه مدیریت مهاجران افغانستانی، برنامه اسکان مجدد است که کشور ایران می تواند با برخی کشورهای ثالث در خصوص اعطای ویزای بشردوستانه به مهاجران افغانستانی و با هدف اسکان مجدد آنها رایزنی کند.

صلواتی بر استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران و پناهجویان به ایران تاکید کرد و گفت: اصلاح و تغییر سیستم پذیرش مهاجران خارجی به سیستم امتیازی بر اساس لیست نیازمندی‌های بازار کار ایران و شفاف‌سازی و بهبود قوانین و آیین‌نامه‌های دسترسی مهاجران و اتباع خارجی به خدمات رفاهی، اجتماعی و مالی دیگر راهکارهای لازم در این زمینه اند.