با افزايش تنش‌ها و بالا گرفتن جنگ اقتصادي ميان دو ابرقدرت اقتصادي دنيا يعني ایالات‌متحده آمريكا و چين، تلاش‌هاي اين دو كشور براي رقابتي كردن اقتصاد از طريق جذب سرمايه و نيروي انساني ماهر به اوج خود رسيده است. همين راستا مجلس نمایندگان آمريكا روز جمعه موفق به تصويب لايحه‌اي شد كه هدف اصلي آن افزايش رقابت‌پذیری اقتصادی این کشور در برابر چین است. كاخ سفيد قصد دارد اين لايحه را با اخذ حمایت بالاي نمايندگان جمهوري‌خواه در هر دو مجلس نمايندگان و سنا به عنوان قانوني دو حزبي در دستور كار خود قرار دهد.

معاف شدن دارندگان مدرک دکتری (پی‌اچ‌دی) در رشته‌های علوم و مهندسی از محدودیت‌های ظرفیت سالانه صدور کارت سبز از جمله مواردي است كه قرار است در لايحه جديد مورد اصلاح قرار گيرد. همچنین اتباع کشورهای هند و چین که تحت محدودیت کشوری سالانه كارت سبز قرار دارند بر این اساس قادر به دریافت سریعتر کارت سبز خواهند بود. در حالی که سایر کشورهای در حال رقابت با آمريكا فرصت‌های قابل دسترس برای اقامت و کار را وعده می‌دهند و تلاش‌های خود برای استخدام هر چه بيشتر دانشجويان بين‌المللي حداكثر نموده‌اند اما، فقدان مسیری ساده برای فارغ‌التحصیلان بین‌المللی برای ماندن دائمی و در نهایت کسب شهروندی، ایالات متحده را در جذب استعدادهای برتر را با مشكل مواجه كرده است.

برای چندین دهه، ایالات متحده رهبر جهانی در آموزش عالی و بهترین مقصد برای دانشجویان بین المللی از سراسر جهان بوده است. وجود فرصت های آموزشی برتر و محیط جذاب و حمایتی برای دانشجویان بین المللی از جمله دلايلي است كه موجب محبوبيت ايالات متحده به عنون يك مقصد تحصيلي محبوب در سال‌هاي گذشته بوده است.

در نتیجه، ایالات متحده شاهد افزایش تعداد دانشجویان بین‌المللی جدید در طول دهه گذشته بود اما این مزیت رقابتی با توجه به تلاش ساير كشورهاي دانشجو پذير از جمله كانادا، انگلستان و استراليا کاهش‌یافته است. برای اولین بار در سال‌های متمادی، تعداد کل دانشجویان بین‌المللی در ایالات‌متحده در سال 2019 کاهش یافت و اين كاهش پس از شروع همه‌گیری ويروس كرونا با شدت بيشتري ادامه يافت. تعداد دانشجويان بين‌المللي ايالات متحده در سال 2015 تقريبا برابر با تعداد دانشجويان بين‌المللي در سه كشور كانادا، انگلستان و استراليا بود در حالي كه تعداد دانشجويان بين‌المللي كه در سال 2021 در اين سه كشور تحصيل مي‌كنند تقريبا 50 درصد بيشتر از ايالات متحده است.

کاهش ثبت نام دانشجویان بین‌المللی به‌وضوح نشان می‌دهد که ایالات‌متحده جذابیت خود را از دست می‌دهد و سیاست مهاجرتي ایالات‌متحده يك عامل اساسي در كاهش اين جذابيت به شمار مي‌رود. بر اساس نظرسنجي انجام شده توسط FWD.us در سال 2021 از دانشجویان بین‌المللی آتي نشان می‌دهد که سياست‌هاي مهاجرتي آتي ایالات‌متحده در سال‌هاي آتي نيز براي دانشجويان بين‌المللي بدتر خواهد شد. نتايج اين نظر‌سنجي نشان مي‌دهد كه دانشجوياني كه كشورهاي ديگر را براي تحصيل انتخاب مي‌كنند، اغلب با انگیزه توانایی ماندن در آن کشور پس از فارغ‌التحصیلی، آن كشور را انتخاب مي‌كنند.

به‌عنوان‌مثال، اکثر دانشجویانی که (احتمالاً) در کانادا (64٪) و استرالیا (52٪) تحصیل می‌کنند، وجود یک‌روند ساده برای زندگی دائمی در این کشور پس از فارغ‌التحصیلی را عاملي مهم در انتخاب مقصد تحصيلي خود دانسته‌اند. در مقابل، این تعداد برای دانشجویانی که احتمالاً در ایالات‌متحده تحصیل می‌کنند 47 درصد است که نشان می‌دهد ایالات‌متحده یک عامل مهم برای جذب دانشجویان آینده را نادیده می‌گیرد.

كاهش مزيت رقابتي ایالات‌متحده در جذب دانشجويان بين‌المللي در حالي اتفاق افتاده است كه اين كشور براي تأمین نيروي انساني ماهر خود به فارغ‌التحصيلان بین‌المللی نياز مبرمي دارد. پیش‌بینی مي‌شود كه ایالات‌متحده دارای 3 میلیون شغل خالی در بخش خدمات حرفه‌ای/تجاری و مراقبت‌های بهداشتی/کمک‌های اجتماعی است که از حدود یک‌میلیون شغل در سال 2010 افزایش‌یافته است.

نمودار 2- كمبود نيروي انساني در مشاغل و خدمات حرفه‌اي و بهداشتي از سال 2010 تا 2021

Source: FWD.us analysis of Bureau of Labor Statistics, October 2021

در حالی که صنایع آمريكايي به شدت در جستجوی نيروي كار ماهر هستند، اما هر ساله هزاران دانشجوی بین‌المللی که در ایالات متحده تحصیل کرده و در این زمینه‌های مهم آموزش دیده‌اند، به کشورهای خود بازمی‌گردند، که اين امر به معناي ضرر بزرگی برای اقتصاد ایالات متحده است. به عنوان مثال، حدود 16٪ از تمام فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با STEM، دانشجویان بین‌المللی هستند. تقریباً نیمی از اين فارغ‌التحصیلان در مقطع کارشناسی ارشد (48٪) و دکترا (45٪) هستند. درواقع ناکامی در ایجاد مکانیسمی برای حفظ دانشجویان بین‌المللی مستعد تحصیل‌کرده در ایالات‌متحده منجر به یک ضرر خودخواسته برای ایالات‌متحده شده است. عليرغم اين چالش‌ها، پيش بيني شده است در دهه آینده به‌طور میانگین، حدود صد هزار دانشجوی بین‌المللی سالانه از دانشگاه‌هاي آمريكا فارغ‌التحصيل مي‌شوند كه از اين تعداد 66 هزار نفر در زمینه‌های مدیریت بازرگانی، بهداشت و رشته‌هاي مرتبط با STEM هستند. افزایش مهاجرت از این طریق از منافع اقتصادی و امنیت ملی ایالات متحده حمایت می‌کند. درواقع، جذب و حفظ دانشجویان بین‌المللی ابزار مهمی است که ایالات‌متحده مي‌تواند از آن برای گسترش تحقیقات و پیشرفت علم و فناوری و تقویت نیروی کار بهداشتی موردنیاز برای حمایت از جمعیت سالخورده خود استفاده کند.

برآورد مي‌شود که اقتصاد آمريكا از طريق حفظ و نگهداشت دانشجويان بين‌المللي می‌تواند بیش از 233 میلیارد دلار در دهه آینده گسترش یابد. در آمريكا 2 شركت از 5 شركت فورچون 500، توسط مهاجران يا فرزندان آن‌ها ایجادشده است. بنابراین منافع اقتصادي حفظ و نگهداشت فارغ‌التحصيلان بين‌المللي براي ایالات‌متحده زمانی که برخی از این فارغ‌التحصیلان کسب‌وکار را خود را راه‌اندازي مي‌كنند، بسيار بيشتر خواهد بود. علي‌رغم تمايل دانشجويان بين‌المللي براي ماندن در آمريكا پس از فارغ‌التحصيلي اما محدوديت‌هاي موجود در دو گزينه در دسترس دانشجويان بين‌المللي براي ماندن در آمريكا يعني ويزاهاي OPT و H1-B موجب شده است كه بسياري از فارغ‌التحصيلان بين‌المللي پس از پايان تحصيل مجبور به ترك خاك كشور آمريكا شوند. هرچند با تأخیر اما دولت بايدن يك برنامه عملياتي فراگير را براي جذب و نگهداشت دانشجويان بين‌المللي و تقويت آموزش بين‌المللي در دستور كار خود قرار داده است كه هدف اين برنامه اطمينان بخشي به دانشجويان بين‌المللي براي دسترسي به مسيرهاي ماندگاري آسان پس از فارغ‌التحصيلي در ايالات متحده خواهد بود. از اين رو ايجاد تحول‌هاي اساسي در دسترسي به اين دو ويزا و در نهايت ايجاد مسير ساده‌تر دستيابي به شهروندي ايالات متحده از اصلاحات اساسي است كه در لايحه جديد رقابت پذيري اقتصاد آمريكا به آن اشاره شده است.

اصلاح قوانين ماندگاري پس از فارغ‌التحصيلي ازآن‌جهت براي ایالات‌متحده از اهميت بالايي برخوردار است كه بسياري از كشورها از جمله چين سياست‌هاي بازگشت دانشجويان خود از خارج از كشور را با جديت بيشتري دنبال مي‌كنند. گفتني است كه اصلاح قوانين ماندگاري پس از تحصيل در آمريكا، با توجه به اينكه اين كشور مقصد اول دانشجويان ايراني است، مي‌تواند بر نرخ ماندگاري دانشجويان ايراني در كشور امريكا اثرگذار باشد.