محمدرضا جلائی‌پور: به نظرم تاثیر چندانی ندارد. چون اساسا رشد سیاسی در هر کشور مستلزم دهه‌ها زندگی در متن و بطن جامعهٔ میزبان و آشنایی با ظرایف و دقایق فرهنگی و اجتماعی و نهادهای سیاسی آن است. به همین دلیل است که ایرانی‌تبارانی که در جامعهٔ مقصد رشد سیاسی قابل توجهی کرده‌اند تقریبا همه از نسل دوم و سوم مهاجرانند و هویت ملی جدیدشان بر هویت ملی ایرانی‌شان به وضوح می‌چربد و بعضا حتی زبان فارسی‌ و شناخت‌شان از جامعه و سیاست ایران ضعیف است. بسیار بعید است بتوان در دههٔ سی و چهل (و حتی بیست) زندگی از ایران مهاجرت کرد و در سیاست جامعهٔ‌ مقصد به ردهٔ رهبری رسید و نمونه‌ای برای آن سراغ ندارم. نمونه‌هایی که این روزها خبر شده‌‌اند هم همه از کودکی ساکن آن کشور بوده‌اند. سیاست‌ورزی موثر از پیچیده‌ترین مهارت‌هاست و به سادگی نمی‌توان این مهارت را از جامعه‌ای به جامعهٔ دیگر منتقل کرد. ریشهٔ در خاک یا ده‌ها سال آبیاری در همان کشور می‌طلبد. کسی که چند دهه از زندگی‌اش گذشته و می‌خواهد عمرش را صرف سیاست و خدمات همگانی کند، بهتر است مهاجرت دائمی نکند و در عین حال بکوشد به تلاش‌های جمعی و نهادینه برای کاهش و رفع انواع تبعیض برای استخدام و ارتقا در مناصب سیاسی کمک کند. اما در آکادمی یا کارآفرینی و کسب‌وکارهای نو لزوما چنین نیست. برای همین ایرانیان زیادی داریم که در ایران لیسانس یا فوق‌لیسانشان را گرفته‌اند و بعد از مهاجرت اساتید و پژوهشگران قابلی در دانشگاه‌های پیشرو شده‌اند. در سیلیکون‌ولی هم چهره‌های موثری از جوانان نسل اول و دوم مهاجر ایرانی‌ می‌بینیم. 

4. صدا: در سال‌های اخیر شاهد تصویب قوانین یا برخوردهای قضایی و امنیتی با مدیران اجرایی و حتی برخی سیاستمداران درجه اول تحت عنوان "دوتابعیتی" یا حضور بستگان آنها در خارج از کشور بوده‌ایم. این هراس و این برخوردها را تاچه‌حد قابل‌قبول می‌دانید؟ و چرا در کشورهای غربی، این نگاه امنیتی به "دوتابعیتی‌ها" (حتی در مورد کشورهایی چون ایران) وجود ندارد و آنها امکان ارتقا در ساختار سیاسی را دارند؟

محمدرضا جلائی‌پور: متاسفانه این هم نشانه‌ای از یک زنوفوبیا/بیگانه‌هراسی حاد در نهادهای امنیتی و قضایی ماست. گویی فرض‌شان این است که هر کس دوتابعیتی است، به خصوص اگر علوم انسانی و اجتماعی خوانده، جاسوس و مزدور است، مگر این‌که خلافش ثابت شود (و متاسفانه اغلب حتی بعد از اثبات خلافش هم سوء ظن‌های امنیتی ادامه می‌یابد). کار به جایی رسیده که حتی پژوهشگران خوش‌سابقه، ایران‌دوست و منصفی در ردیف فریبا عادلخواه را هم متهم می‌کنند. درحالی‌که حدود ۱۳۰ هزار ایرانی‌ و ایرانی‌تبار که در دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی سابقهٔ تدریس و پژوهش داشته‌اند و ده‌ها هزار ایرانی و ایرانی‌تبارِ صاحب سرمایه و تجربه در کشورهای مختلف جهان، سرمایه‌ای بزرگ و ازدست‌ندادنی برای ایران‌اند، اگر تبادل و سفر بیشترشان تمهید شود و نه تهدید. دوتابعیتی‌های دوستار ایران که جای خود، حتی تمهید و تسهیل سفر و مبادله و مراودهٔ پژوهشگران و متخصصان و متنفذان توانای غیرایرانی هم می‌تواند به بهبود تصویر ایران در جهان و انتقال تجربه و دانش و فناوری و افزایش قدرت ایران و کیفیت حکمرانی‌اش کمک کند. حتی اگر در سطح ریاست جمهوری و کابینه و مناصب بسیار حساس منع به‌کاری‌گیری دوتابعیتی‌ها دلایل موجهی داشته باشد، در سطوح دیگر نباید نهادهای حکمرانی و مدنی ایران را از توان دوتابعیتی‌های باصلاحیت محروم کرد.