در سالها و ماه های اخیر دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا بر وضعیت اخذ ویزای آمریکا برای اتباع برخی از کشورها به ویژه ایرانیان تاثیر زیادی گذاشته است.
ازجمله مهمترین گروههایی که تحت تاثیر قرارگرفته اند دانشجویان هستند. البته مقامات سیاسی کشور هم از این پدیده دور نماندهاند.
در واقع ویزا به نوعی ابزار سیاسی برای اعمال قدرت های مقطعی و ایجاد فشارهای سیاسی در دست رئیس جمهور آمریکا در مورد ایران تبدیل شده است. این مسئله نه تنها برای ایران بلکه برای کشورهایی مانند چین نیز تحقق پیدا کرده است. به این ترتیب که حتی در برخی از موارد پس از اخد ویزای این کشور دانشجویان از ورود به خاک آمریکا منع شدهاند. به این ترتیب که یا از داخل کشور امکان پرواز نیافتهاند یا پس از ورود به خاک آمریکا بازگردانده شدهاند.
این امر بیشترین تاثیر منفی را بر دانشجویانی داشته است که برنامه ریزی میان مدتی برای تحصیل در دانشگاه های این کشورانجام داده اند ، شرایط و نیازمندی های لازم برای این حضور را فراهم کردهاند حتی ویزای این کشور را اخذ کردهاند، ولی بهصورت ناگهانی و بدون هیچ توضیحی از انجام برنامه خود بازماندهاند. در واقع این به نوعی تحث تاثیر قرار دادن زندگی افراد است. البته حقوقدانان و برخی از انجمنها و گروههای حامی و حافظ حقوق افراد به این سیستم اعتراض کردهاند ولی مسئله این است که بعد از اخذ ویزا امکان لغو آن وجود دارد، و از نظر حقوقی امکان پیگیری برای این افراد طبق قوانین آمریکا وجود ندارد.
در این بین احتمال عدم صدور ویزا تا آخرین لحظات برای مقامات سیاسی ایران از جمله وزیر خارجه و رئیس جمهور برای شرکت در نشست سازمان ملل، یا صدور ویزاهای تحقیر آمیز ، مانند صدور ویزا با شعاع حرکت مشخص مسئله ای است که بیش از پیش روشن می سازد که مسئله صدور ویزا برای آمریکا یک مسئله سیاسی است و چندان به قوانین و نیازمندیهای صدور ویزای این کشور ارتباطی ندارد. چنانچه در نهایت برای 40 نفر از 124 نفر هیئت ایرانی و تیم همراه که قصد شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل را داشتند ویزا صادر نشد.
به عنوان نمونه میتوان به حداقل 12 دانشجوی پذیرش گرفته در رشتههای تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی و علوم کامپیوتر در دانشگاه های کالیفرنیا اشاره کرده که در ماه اخیر به صورت غیر منتظرهای ویزای آنها کنسل شد و از پرواز آنها به سمت آمریکا ممانعت به عمل امده است. این لغو ویزاهای ناگهانی در زمان تنش بالا میان ایران و آمریکا بوجود آمد البته به نقل از نیویورک تایمز همه آنها قبل از تنش جدی میان ایران و آمریکا در موضوع حمله به تجهیزات نفتی عربستان بوده است.
در حالی که گروههای دانشگاهی و حقوقی به این وضعیت معترض هستند وزارت کشور آمریکا اذعان داشت که در سیاستهای ویزای دانشجویی این کشور هیچ تغییری ایجاد نشده است، و مقامات آموزش عالی بیان کردند که مشکل ویزا هر پاییز برای تعدادی از صدها هزار دانشجوی بین المللی که قصد سفر به آمریکا برای تحصیل در کالجها و دانشگاههای این کشور را دارند، اتفاق میافتد.
این 12 دانشجو که بیشتر آنها در دانشگاه کالیفرنیا پذیرفته شده بودند بیان داشتند که ویزای آنها در آخرین لحظه باطل شده است و بدون هیچگونه اخطار یا توضیحی این اتفاق افتاده است. از پرواز تعدادی از این دانشجویان در فرودگاه امام خمینی ایران، برخی از آنها در اواسط راه و در فرودگاه ترانزیت به مقصد آمریکا ممانعت شده است و یک نفر هم پس از رسیدن به فرودگاه بوستون آمریکا برگردانده شده است. خیلی از این دانشجویان اظها میدارند که سایت وزارت کشور آمریکا در حدود 30 اگوست ویزای آنها را تغییر داده و آنها از سوار شدن به هواپیما در اوایل سپتامبر منع شدهاند.
در مصاحبههای تلفنی و ایمیلی با برخی از این دانشجویان ایرانی آنها به وضعیت های بغرنج خود اشاره کردهاند. برخی شغلهای سطج بالایی را رها کردهاند یا خانه خود را فروختهاند یا فرصتهای خوبی را در اروپا یا کانادا از دست دادهاند. بسیاری از این افراد با از دست دادن فرصتهای برنامه ریزی شده و قابل برنامه ریزی خود دچار افسردگی و از بین رفتن بخشی از سرمایههای مالی و انسانی خود میشوند.
البته ایرانیان به همراه اتباع کشورهای لیبی، سومالی، سوریه، یمن، کره شمالی و ونزوئلا از سال 2017 با دستور اجرایی رئیس جمهور آمریکا از سفر به آمریکا با ویزای visitor منع شده بودند ولی دانشجویان جزء این ممنوعیت نبودهاند. ولی بیشتر دانشجویانی که از ورود به آمریکا منع شدهاند ویزاهایی برای یکبار ورود داشتهاند و خود را برای سالهایی دور از خانواده که آنها هم به دلیل امکان دیدار نداشتند آماده کرده بودند.
با این وجود آسیب دیدن افراد از این نحو سیاستهای مهاجرتی تنها برای ایرانیان و این چند کشور نبوده است چنانچه به نقل از رویترز وزرات آموزش چین در پی افزایش و گسترش جنگ تجاری میان چین و آمریکا به دانشجویان این کشور برای برنامه ریزی جهت تحصیل در آمریکا هشدار داده است، در ماه های اخیر تعداد ویزاهای رد شده برای دانشجویان چینی بسیار زیاد شده است و در مدت اقامت و تمدید ویزاهای دانشجویان چینی در ایالات متحده هم مشکلاتی پدید آمده است.