کاهش 16 درصدی دانشجویان ایرانی در آمریکا/ 78 درصد دارندگان رتبه یک تا هزار کنکور در داخل کشور هستند

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران گفت: تعداد دانشجویان ایرانی در کشور آمریکا در سال تحصیلی 2020-2021 با کاهش 16 درصدی همراه بوده است.

بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار علمی خبرگزاری برنا درباره تعداد مهاجر فرستی و مهاجر پذیری در دوران کرونا اظهار کرد: جریان‌ مهاجرت‌های بین‌المللی به دو جریان ورودی و خروجی تقسیم‌ می‌شود. در مورد جریان خروجی به دلیل اینکه داده‌های جهانی با تاخیر زمانی یکی، دو ساله منتشر می‌شوند، نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان خروج افراد از کشور داشت اما طبیعتا جریان خروجی از کشور در طول دوره کرونا به دلیل محدودیت‌های ویزایی در سراسر جهان با کاهش همراه بوده است. به‌طور مثال تعداد دانشجویان ایرانی در کشور آمریکا در سال تحصیلی 2021-2020 با کاهش 16 درصدی همراه بود.

وی افزود: در مورد جریان‌ ورودی نیز چندین اتفاق موجب شده که جمعیت مهاجران خارجی در کشور به ویژه افغانستانی‌ها دچار تغییر و تحول شود. همه‌گیری کرونا و تبعات اقتصادی ناشی از آن موجب تعطیلی برخی مشاغل و در نتیجه بیکاری و بازگشت بسیاری از افغانستانی‌ها به کشورشان شد.

صلواتی با اشاره به ورود مهاجران غیرقانونی افغان به ایران بیان کرد: هر چند که به دلیل غیرقانونی بودن ورود مهاجران آماری از تعداد مهاجران وارد شده به کشور به ثبت نرسیده است، اما برآوردها از ورود 500 تا 800 هزار مهاجر افغانستانی به کشور حکایت دارد. از سوی دیگر برخی مهاجران افغانستانی که به صورت قانونی و از طریق اخذ ویزا به کشور وارد شده‌اند، ممکن است پس از اتمام تاریخ مجاز حضور قانونی مندرج در ویزا به صورت غیرقانونی در کشور حضور داشته باشند که برای این موارد نیز نمی‌توان آمار دقیقی را اعلام کرد.

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چند درصد از مهاجران پس از تحصیل به کشور برگشتند گفت: بر اساس آخرین آمار موجود تا پایان فروردین 1400، طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم، موجب ارائه تسهیلات به هزار و 989 نفر از کسانی شده است که از سال 1394 تا کنون بازگشت (دائمی یا موقتی) به ایران داشته‌اند. همچنین این طرح موجب حفظ ارتباط کشور با 864 نفر از ایرانیان متخصص و دانشمند غیر مقیم شده است.

وی ادامه داد: تا پایان فروردین سال 1400، دو هزار و 340 سخنرانی و کارگاه تخصصی برای متخصصان و دانشمندان ایرانی بازگشتی و غیر مقیم برگزار شده است تا منجر به انتقال دانش و تجربه این افراد به کشور شود.

صلواتی درباره میزان مهاجرت برگزیدگان المپیادهای علمی به خارج از کشور خاطرنشان کرد: تحلیل آمار دریافتی از اداره گذرنامه در بازه زمانی سال 1380 تا مرداد 1399 نشان می‌دهد 56/6 درصد از «دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌­آموزی»، 69/1 درصد از «مشمولان بنیاد» و 78/3 درصد از افراد «حائز رتبه‌های یک تا هزار» آزمون سراسری در داخل کشور هستند.  

مدیر رصدخانه مهاجرت کشور عنوان کرد: در میان گروه‌های مورد بررسی، به ترتیب المپیادی‌ها با 37/2 درصد، مشمولان بنیاد با 25/5 درصد و رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری با 15/4 درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان، 4/4 درصد از المپیادی‌ها، 3/7 درصد از مشمولان تحت پوشش بنیاد و 2/6 درصد از رتبه‌های برتر کنکور، که پیشتر از کشور خارج شده بودند، به ایران بازگشته‌اند. 

وی به تعداد دانشجویان خارجی که برای تحصیل در رشته انسانی و تجربی وارد ایران می‌شوند اشاره کرد و گفت: اگرچه جمعیت دانشجویان خارجی در ایران طی یک دهه گذشته با افزایش همراه بوده اما جمعیت فعلی دانشجویان خارجی در ایران با اهداف برنامه ششم توسعه و جذب 75 هزار دانشجوی خارجی فاصله زیادی دارد. تعداد دانشجویان خارجی در ایران طی سال‌های 1390 تا 1399 با افزایش 8 برابری همراه بوده است.

صلواتی افزود: دانشجویان افغانستانی با 46 درصد و دانشجویان عراقی با 24 درصد بزرگترین گروه دانشجویان خارجی در ایران را تشکیل می‌دهند. دانشجویان این دو کشور در سال 1398 در مجموع 69 درصد از دانشجویان خارجی در ایران را تشکیل داده‌اند. کشور لبنان با 3 درصد و هر کدام از کشورهای سوریه و چین با 2 رصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران درباره مقطع تحصیلی این دانشجویان اذعان کرد: اکثریت دانشجویان خارجی در ایران در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل بوده‌اند. در سال 1398، 55 درصد از دانشجویان در مقطع کارشناسی و 31 درصد دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل بوده‌اند که اغلب آنها برای تحصیل در رشته‌های علوم انسانی و فنی‌ومهندسی به ایران وارد شده‌اند. 

وی با اشاره به تسهیلات اختصاص داده شده به متخصصانی که به کشور بازگشتند بیان کرد: این تسهیلات در دو دسته‌ تسهیلات شغلی و غیر شغلی قرار می‌گیرند. تسهیلات غیر شغلی شامل دوره‌ی مطالعاتی پسادکترا، نظام وظیفه و دوره فرصت مطالعاتی هستند. در مجموع هزار و 96 پسادکترا، 401 نظام وظیفه و 76 دوره فرصت مطالعاتی به پذیرفته شدگان این طرح ارائه شده است. تسهیلات شغلی نیز با هدف تسهیل اشتغال‌یابی یا ادغام شغلی متخصصان ایرانی بازگشتی اعطا می‌شوند و شامل جذب استادیاران جوان، تأسیس شرکت نوپا، همکاری به عنوان استاد مدعو و معین و اشتغال در شرکت‌های دانش بنیان می‌شوند.

صلواتی در پایان تصریح کرد: در مجموع 445 استادیار جوان، 217 کمک برای تأسیس شرکت نوپا، 107 همکاری به عنوان استاد مدعو و معین و 27 اشتغال در شرکت‌های دانش بنیان به پذیرفته شدگان این طرح ارائه شده است.