همزمان با روز جهانی غذا، رییس انجمن تغذیه ایران با بیان اینکه امروزه با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، امنیت غذایی در ایران به خطر افتاده است، گفت: ایران در زمینه هدر رفت مواد غذایی در ردیف کشورهای تراز اول دنیا قرار داشته و ضایعات مواد غذایی در ایران معادل ٣٥‌ میلیون تن با ارزش تقریبی ۱۵ میلیارد دلار است.

دکتر جلال‌الدین رزاز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به فرارسیدن روز جهانی غذا، گفت: ۲۴ مهرماه برابر با شانزدهم اکتبر، سالروز جهانی غذا نام‌گذاری شده است. این روز به افتخار تاسیس سازمان فائو در سال ۱۹۴۵ نام‌گذاری شده و در سراسر جهان نیز گرامی داشته می‌شود. باید توجه کرد که سازمان‌های بین‌المللی در روز جهانی غذا تلاش می‌کنند تا در زمینه کشاورزی و برای جلوگیری از فقر و گرسنگی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. در عین حال روز جهانی غذا روز همدردی با افرادی است که از ابتدایی‌ترین حق حیات، یعنی غذا محروم هستند.

وی افزود: شعاری که امسال از سوی سازمان جهانی غذا (فائو)، برای روز جهانی غذا انتخاب شده است، ‌ "هیچ کس فراموش نشود، تولید بهتر، تغذیه بهتر، محیط زیست بهتر و یک زندگی بهتر" است. باید توجه کرد که غذا مانند آب و هوا از ابتدایی‌ترین نیازهای انسانی و بلکه تمام موجودات زنده است و نقش آن در پیشگیری و درمان بیماری‌ها انکار ناشدنی است. بنا به گزارش‌ سازمان ملل شمار افرادی که از گرسنگی رنج می‌برند نسبت به سال گذشته ۴۶ میلیون نفر افزایش یافته و به ۸۲۸ میلیون نفر رسیده است. بنابراین جهان در حال دور شدن از هدف پایان دادن به گرسنگی، ناامنی غذایی و سوء تغذیه تا سال ۲۰۳۰ است.

امنیت و ایمنی غذا؛ چالش امروز بشر

رزاز با بیان اینکه امنیت غذایی و ایمنی غذا از چالش‌های امروز زندگی بشر است که مفاهیم کاملا متفاوت از یکدیگر دارند، گفت: باید توجه کرد که امنیت غذایی از معیارهای توسعه انسانی بوده و دستیابی به آن یکی از اهداف اصلی هر کشور محسوب می‌شود. امنیت غذایی زمانی برقرار است که همه مردم در هر زمان به غذای کافی، ایمن و مغذی که نیاز های تغذیه‌ای آنها را برای داشتن یک زندگی فعال و سالم برآورده می‌کند، دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند. باید توجه کرد که درآمد خانوار یکی از عوامل مهم تامین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی است. در عین حال عامل مهم دیگر، ذائقه و دانش تغذیه‌ای خانواده‌ها در نحوه تخصیص بودجه برای تهیه بهترین نوع غذای در دسترس و چگونگی تقسیم غذا در خانواده است.

وی با بیان اینکه تامین امنیت غذایی در یک کشور همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف را با یکدیگر می‌طلبد، ادامه داد: در کشور ما ضرورت این هماهنگی‌های درون بخشی و برون سازمانی در این برهه از زمان بیش از هرزمان دیگری احساس می‌شود. به هر حال در شرایط گذر از کرونا، تحریم‌های ناجوانمردانه و غیر انسانی که علیه کشور وجود دارد، شرایط دشوار و پیچیده اقتصادی در کشور و تورم، همه و همه دست به دست داده و می‌تواند در صورت عدم مداخله و برنامه‌ریزی صحیح و اصولی از سوی مسئولین و مردم، امنیت غذایی را به صورت جدی با بحران مواجه سازد.

رزاز با بیان اینکه البته در این شرایط نقش مشاورین و متخصصین تغذیه انکارناپذیر و بسیار برجسته است، اظهار کرد: این گروه از متخصصین باید در آموزش افراد جامعه ایفای نقش کنند تا مردم با توجه به نرخ تورم و کاهش قدرت خرید، بتوانند با بودجه کمتر و همچنین با آگاهی و اشراف به اصول تغذیه، نسبت به تهیه برنامه غذایی خصوصا استفاده از مواد غذایی جایگزین، تغذیه سالم‌تری داشته باشند. یکی دیگر از راهکارهای مقابله با مشکلات امنیت غذایی خصوصا در رابطه با اقشار آسیب پذیرتر، تهیه و توزیع سبدهای غذایی به جای یارانه و پرداخت پول نقد برای خانواده‌های کم برخوردار است که اجرای آن نیازمند همکاری دولتمردان و مسئولین اجرایی کشور است. البته باید توجه کرد که در این زمینه سازمان‌هایی مانند سازمان بهزیستی، کمیته امداد و سازمان‌های مردم نهاد آمار مستندی از افراد تحت پوشش و تکفل خود دارند که می‌تواند کمک بسیار مهمی در شناسایی خانوارهای نیازمند برای دریافت سبدهای غذایی باشد.

رئیس انجمن تغذیه ایران در ادامه صحبت‌هایش، گفت:‌ نکته بسیار مهم دیگری که می‌تواند نقش اساسی در جلوگیری از ناامنی غذایی ایفا کند، ‌ پرداختن به بحث ضایعات مواد غذایی در جهت جلوگیری از این ضایعات است. باید توجه کرد که ضایعات مواد غذایی از نظر اقتصادی، سبب از دست رفتن منابع ملی مانند انرژی، آب و زمین شده و از نظر محیطی نیز ضایعات و تلفات مواد غذایی، سبب بروز خسارت‌های زیادی از جمله آلودگی آب و آزاد شدن گازهای گلخانه‌ای می‌شود. تحقیقات نشان داده تغییراتی که در جوامع اتفاق می‌افتد، مانند افزایش شهرنشینی، تغییر عادات غذایی مردم و افزایش تجارت جهانی، سبب ازدیاد ضایعات مواد غذایی می‌شوند.

وی ادامه داد: میوه، نان و سبزیجات بیشترین ضایعات غذا در ایران هستند. سازمان فائو در راستای کاهش ضایعات مواد غذایی به استفاده بهینه از مواد غذایی اضافی، جلوگیری از دور ریختن میوه‌ها و سبزیجات، تهیه کمپوت، مربا مارمالاد با میوه‌های اضافی و خشک کردن سبزی‌ها و میوه‌ها، تهیه و تدارک غذا به میزان مورد نیاز خانواده، تهیه مایحتاج منزل به تعداد افراد، نگهداری صحیح از سبزیجات و استفاده از تمام قسمت ساقه و برگ آن، نحوه درست خرید و نگهداری نان و جداسازی زباله‌های خشک و تر توصیه کرده است.

رزاز در ادامه به بحث ایمنی غذایی نیز اشاره و اظهار کرد: ایمنی غذایی به سلامت و بهداشت مواد غذایی می‌پردازد. در واقع ایمنی غذایی به معنای اطمینان داشتن از این است که موادغذایی در هنگام تولید، حمل، نگهداری، پخت و مصرف، آلودگی‌های میکروبی و شیمیایی و فیزیکی پیدا نمی‌کنند و سبب بیماری مصرف‌کنندگان نمی‌شوند. امروزه ناایمنی غذایی با گسترش فناوری‌ها، مصرف افزودنی‌ها، آفت‌کش‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و هورمون‌ها در تولید مواد غذایی در کشورهای درحال توسعه، رشد چشمگیری داشته است که منجر به اثرات سوء و انکار ناپذیری بر سلامت انسان شده است.

وی با بیان اینکه ایمنی غذایی و دستیابی به آن از مسئولیت‌های ذاتی دولت است، گفت: باید توجه کرد که دولت‌ها با نظارت و مداخله در امر غذا، نقش کلیدی را دارند. البته مردم نیز به عنوان مصرف‌کنندگان مواد غذایی به سهم خود می‌توانند نقش مهمی در ممانعت از بروز ناامنی غذایی داشته باشند. این مسئله عمدتا در هنگام خرید مواد غذایی نمود پیدا می‌کند. به عنوان مثال اقداماتی مانند بررسی وجود علائم استاندارد و برچسب تغذیه‌ای روی محصولات غذایی، دقت بر میزان کالری غذاها و مواد تشکیل دهنده‌ آن‌ها و توجه به مقدار چربی، فیبر و … در مواد غذایی باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین توجه به بسته‌بندی محصول غذایی نظیر اینکه مخدوش نشده باشد نیز کمک‌کننده است؛ زیرا هرگونه منفذ در بسته‌بندی می‌تواند باعث ورود میکروب‌ و سایر آلودگی‌ها شود. در عین حال تاکید می‌کنم که مواد غذایی فله بدون هیچ بسته‌بندی، بعضا علت بروز بیماری‌های گوارشی و میکروبی هستند.