بر اساس آخرین پژوهش‌های رسمی، اصفهان تا سال ۹۵ خورشیدی به دلیل فراهم بودن زمینه اشتغال و شرایط آب و هوایی مناسب در شمار یکی از مهاجرپذیرترین نقاط ایران بود ؛ این در حالی است که گفته می‌شود جریان و نمودار مهاجرت در این خطه تغییر شکل داده و روند معکوس پیدا کرده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، سال ۹۷ پژوهشی از سوی سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان با عنوان "بررسی جریانات مهاجرتی استان اصفهان" انجام شد که بر اساس آن پدیده "مهاجرت" در این خطه تا سال ۹۵ و بر اساس آمار نفوس و مسکن از روستا به شهر و از شهر های اطراف به شهر اصفهان ثبت شده است.

مطالعات این پژوهش نشان می‌دهد از سال ۹۶ این روند با تغییر شکل مواجه می‌شود و بیشتر جابه‌جایی جمعیت شکل می‌گیرد؛ روندی که با مهاجرت غیر دائم در شهر اصفهان نمود می‌یابد.

 به گفته معاون آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان "مهاجرت معکوس" که دولت های مختلف بدنبال راهکارهایی برای عملیاتی کردن آن بودند و در نهایت موفق به اجرای آن نشدند، امروز با افزایش قیمت ها و گران شدن مسکن و تبدیل اصفهان به یک شهر گران، عملیاتی شد و مهاجرت روستائیان از شهر اصفهان به زادگاه خویش و حتی مهاجرت شهرنشین های اصفهان به شهرهای اطراف و ارزان قیمت از جمله "فلاورجان" شکل گرفت.

آلودگی هوا، فرونشست زمین، خشکسالی و بحران آب از دیگر دلایل مهاجرت از اصفهان از سوی مسئولان امر مطرح می‌شود. در همین پیوند باید گفت، روند افزایشی مهاجرت در اصفهان موضوع تایید شده از سوی مسئولان است؛ اگر چه در اولویت بندی دلایل نظرات متفاوتی ارائه شد اما همگی بر اینکه هنوز به رشد منفی نرسیدیم، اتفاق نظر دارند.

بر اساس آخرین سرشماری در سال ۹۵، سهم مهاجران جابجاشده در استان اصفهان نسبت به کل کشور در دوره زمانی ۹۵-۱۳۹۰ نسبت به دوره قبل(۵ ساله گذشته) اندکی افزایش داشته است و از ۶.۸ درصد به ۷.۰ درصد رسیده است.

همچنین اصفهان بر اساس این سرشماری طی سال های ۸۵ تا ۹۰ و ۹۰ تا ۹۵ مهاجرپذیر بوده است اما این روند از سال ۹۶ تا ۱۴۰۱ روند معکوس گرفته و بیشتر روستائیان که طی این سال‌ها به شهر آمده بودند به زادگاه خویش بازگشته‌اند. اما در این میان برخی کارشناسان عمده‌ترین دلیل این جریان معکوس را گرانی مسکن مطرح کرده‌اند.

در این پیوند محمدرضا لعلی معاون آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان در گفت‌گو با ایرنا، افزایش قیمت مسکن در شهرها را دلیل پیدایش مهاجرت معکوس به روستاها دانست و گفت: قطع به یقین داده های آماری سال ۱۴۰۰ متفاوت از ۹۵ است و داده جدیدی در اختیار نداریم که این خود، یک چالش است و بر اساس مصوبه قانون سال ۷۶ هرآنکس که محل زندگی خود را تغییر داد باید ظرف یک هفته تا ۱۰ روز تغییر وضعیت خود را به ثبت احوال آن شهر یا روستا اعلام کند اما این موضوع الزام اجرایی ندارد و در صورت عدم تمکین، ابزار تنبیه‌ای در نظر گرفته نشده است.

وی چالش اصلی در بحث مهاجرت را موانع ومحدودیت‌های آماری ذکر کرد که متولی مشخصی برای رصد آمارهای مهاجرت وجود ندارد، و گفت: آنچه مبرهن است "فرونشست زمین" اگر چه در مهاجرت از اصفهان نقش دارد اما دلیل اصلی نیست زیرا که در این مساله بزرگنمایی شده است و "فرونشست زمین" در اصفهان یک موضوعی است که سابقه ۵۰ ساله دارد هر چند شاهد روند خشک شدن آبخوان‌ها هستیم.

لعلی در ادامه افزود : خروج سرمایه از اصفهان به دلیل "خشکسالی" یکی از دلایل است اما بر اساس تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس عمده دلیل خروج سرمایه‌گذاران از اصفهان به دیگر شهرها "سخت‌گیرها در اعطای مجوز" و "مالیات های سنگین" و فضای سنگین کسب و کار است.

وی خالی شدن اصفهان از سکنه را نپذیرفت و یادآور شد : امروزه شاهد دو پدیده سکونت دائم و غیر دائم هستیم؛ به این صورت که محل زندگی فرد در شهر دیگری است و به اصفهان در حال رفت و آمد است.

معاون آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان با اعلام اینکه با گرانی‌ها روند مهاجرت معکوس از شهر به روستا را تسریع شد، گفت: طرحی که سال‌ها امکانپذیر نبود، امروزه با اشتغالزایی در روستاها و ایجاد طرح بوم‌گردی موفق به اجرای آن شدیم. اگر چه روند مهاجرت از اصفهان افزایشی شده است اما شاهد منفی شدن نرخ رشد جمعیت در استان یا پدیده خالی شدن از سکنه نشدیم. وی با اشاره به اینکه اگر نرخ خالص خارج شده از استان اصفهان را از جمعیت وارد شده کسر کنیم مشاهده می‌کنیم هم در سال ۹۰ و ۹۵ مثبت بوده است، اضافه کرد: باید هرم سنی جمعیت را نگهداریم به اینصورت که به میزان تعداد خروجی افراد، افزایش زاد و ولد داشته باشیم که طی این سالها رقم ۱.۷ به ۱.۵ رسیده و هنوز هم بالای عدد ۱ است که اگر به زیر عدد یک برسد، رشد منفی را نشان می‌دهد.

لعلی ادامه داد: اگر میزان مهاجرت از استان را به نسبت میزان مرگ و میر و زاد و ولد در نظر بگیریم بسیار ناچیز بوده است.

افزایش روند مهاجرت داخلی از اصفهان باید تحت کنترل قرار بگیرد در این ارتباط اما مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان به ایرنا گفت: افزایش روند مهاجرت داخلی از اصفهان باید تحت کنترل داخلی سیاستگذاران و تصمیم‌گیران استان قرار بگیرد. مسعود مهدویان فر اظهارداشت: مهاجرت داخلی یک امر اجتماعی است که باید به آن توجه کنیم و علل شکل گیری آن و روند این پدیده اجتماعی را مورد بررسی قرار دهیم.

وی تسریع مهاجرت داخلی از اصفهان به استان‌های دیگر را خالی شدن استان از سرمایه‌های اجتماعی خواند و افزود: امروز شاهد رفتن نخبگان علمی، اقتصادی، فرهنگی و هنری از اصفهان به دیگر شهرها هستیم، سرمایه‌های اجتماعی که نماد استان اصفهان هستند. مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان انجام یک کار پژوهشی در خصوص تغییر جمعیت اصفهان با ظرفیت دانشگاه‌ها را یک ضرورت دانست و گفت: در این زمینه که اصفهانی ها بیشتر در چه شهرستانهای یا چه معیارهایی مهاجرت می‌کنند و بیشترین دلیل مهاجرت آنها از اصفهان چیست و اکثر مهاجرین به اصفهان از چه اقوام و استانهایی هستند و این تغییر بافت جمعیت استان چه تاثیری در تغییر فرهنگ مردم دارد، از شاخصه‌های یک پژوهش است.

وی افزایش روند مهاجرت داخلی از استان، در آینده نزدیک اصفهان را با چالش جدی مواجه می‌کند، ادامه داد: تحلیل سرمایه‌های اجتماعی در درازمدت باعث از بین رفتن اعتماد عمومی و کم‌شدن مشارکت مردم در حل مسائل و کاهش توانمندی استان می‌شود.

مهدویان فر ادامه داد: جلوگیری از احساس ناامیدی در مردم اصفهان و بویژه جامعه نخبگان و نگهداشت آنها بعنوان سرمایه های اجتماعی باید در یک ساز و کار اجتماعی سیاستگذاری شود. وی با بیان اینکه باید تدابیر لازم اندیشیده و برنامه هایی در راستای امید آفرینی برای مردم اصفهان اندیشیده شود ، گفت: حل مسائل کلان اصفهان از جمله آب تنها بدست نخبگان امکان‌پذیر است.

همچنین سیروس شفقی استاد جغرافیای شهری دانشگاه اصفهان در گفت‌گو با ایرنا گرانی را دلیل افزایش مهاجرت معکوس دانست؛ و گفت: شهر اصفهان به نسبت شهرستان های کوچک و اطراف، شهر گرانی است و برای اجاره ملک و خرید باید هزینه بیشتری پرداخت کرد و همین مسئله باعث کوچ مردم به آبادی و اطراف مانند فلاورجان شده است که دارای خانه‌ها وزمین ارزان تر است.

وی آلودگی هوا را دیگر دلیل مهاجرت از اصفهانی دانست و بیان داشت: در سالهای اخیر شاهد مهاجرت بخشی از جمعیت اصفهان به حاشیه‌های استان از جمله فلاورجان و دورتر از آن به علت فرار از آلودگی هوا هستیم. شفقی گفت: استنباط ما بر این است که اصفهان بخاطر مشکلاتی که دارد خالی از سکنه می‌شود اما یکی تا دو نسل به طول می‌انجامد.

وی بیان داشت: هم اکنون شاهد سکونت مهاجران از استان‌های چهارمحال‌و بختیاری و استان‌های دیگر در اصفهان هستیم که این جابجایی سکونت در استان و مهاجرت اصفهانی‌ها به دیگر شهرها با سرعت امکانپذیر نیست و با یک روند آرام شاهد این جابجایی خواهیم بود. استاد جغرافیا شهری دانشگاه اصفهان گفت: طی سه دهه گذشته شاهد سکونت مهاجرین از اطراف به حاشیه شهر و بافت قدیمی اصفهان مثل جویباره بودیم که هسته و مرکز بافت سنتی اصفهان است و نسل در نسل با فرهنگ اصفهانی زندگی کرده اند و امروزه با مشکلات عدیده ای در این قسمت مواجه هستیم. به گزارش ایرنا، مهاجرت ‌داخلی، ‌یک‌ فرایند مهم ‌دربسیاری‌ازکشورها است ‌وعکس‌العمل‌ مردم ‌نسبت ‌به‌عواملی ‌نظیر ‌نابرابریهای ‌اقتصادی ‌منطقه ای، ‌ناکامی ‌اجتماعی ‌و ‌عدم ‌رضایت ‌در ‌بسیاری ‌ازجنبه‌های ‌زندگی ‌را منعکس ‌میسازد.‌

مهاجرت‌ داخلی ‌مشکلاتی‌ از قبیل ‌رکود ‌درمناطق ‌شهری،‌ شلوغی‌ بیش‌ازحد شهرها ‌و ‌بسیاری ‌ازبیماری‌های ‌اقتصادی‌ واجتماعی ‌را به همراه دارد و بخش‌های ‌مختلف ‌جامعه‌ را تحت‌تأثیرقرار می دهد.