اعضای محترم هیأت دولت

در اجرای وعده داده شده در ابتدای تشکیل دولت سیزدهم و در راستای تحقق اهداف مندرج در قانون اساسی، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، سیاست‌‌های کلی نظام و با اتکا و بهره‌مندی از بیانات حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) و مطالبات معظم‌له، رفع نیاز‌های مردم، حل مسائل اساسی کشور و در اجرای اصل ۱۳۴ قانون اساسی، به پیوست «سند تحول دولت مردمی» به عنوان برنامه و خط مشی دولت و مبنای عمل قوه مجریه، وزرا و دستگاه‌‌های اجرایی ابلاغ و به موارد زیر تأکید می‌شود:

۱- سند تحول دولت مردمی متناسب با وضع موجود، تحقق وضع مطلوب و همسو با سیاست‌‌های کلی نظام در قالب موضوعات اساسی اولویت‌دار با همکاری وزرا، معاونان رئیس جمهور و مسؤولان دستگاه‌‌های اجرایی و با تلاش جمعی از صاحبنظرات حوزه و دانشگاه، اندیشکده‌‌‌ها و پژوهشکده‌‌‌ها به منظور راهبری و ایجاد انسجام در جهت‌گیری‌‌های برنامه‌‌های بخش‌‌های مختلف اجرایی دولت تدوین گردید و قطعاً در طول اجرای برنامه از طریق سازوکار‌های پیش‌بینی شده و اخذ نظر و مشارکت بیشتر جامعه نخبگانی، در بازنگری‌‌های ادواری ارتقا خواهد یافت.

۲- مسؤولیت اجرای مفاد سند تحول در موارد مربوط بر عهده وزرا و بالاترین مقام مسؤول در دستگاه ذیربط بوده و مکلف به پاسخگویی هستند. به منظور پیاده سازی سند، مقامات مسؤول می بایست از انطباق و نبود مغایرت کلیه تصمیم گیری ‌‌ها و اقدامات دستگاه‌‌های مربوط با مفاد سند اطمینان حاصل نمایند.

۳- آن گونه که در تنظیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ هم‌راستایی احکام بودجه با سند تحول دولت قرار گرفت، ضروری است در ادامه نیز بودجه‌‌های سنواتی و سایر بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، پیشنهاد لوایح در سطح دستگاه‌‌های اجرایی با رعایت انطباق و عدم وجود مغایرت با سند تحول تنظیم گردد. ضمن آن‌که چرخش‌‌های تحول آفرین، راهبرد‌‌ها و اقدامات سند تحول باید در تدوین برنامه هفتم توسعه کشور مورد توجه قرار گیرد.

۴- ضروری است هماهنگی و تقسیم کار بین دستگاهی و درون دستگاهی در اجرای اقدامات تحولی در چارچوب سازوکار‌های بخش سوم سند ابلاغی در دستور کار قرار گیرد و در این خصوص پیش‌بینی اقدامات اجرایی مورد نیاز، اصلاح مقررات و ضوابط و سایر تمهیدات قانونی لازم با دقت و سرعت صورت گیرد.

۵- نظر به ضرورت توجه به ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی احتمالی مترتب بر اجرای برخی از اقدامات پیش بینی شده در سند تحول، بخش‌هایی از اقدامات سند تحول، صرفاً در اختیار دستگاه‌‌های متولی قرار گرفته است.

۶- اجرای موفق مفاد سند تحول دولت در نخستین گام، مشروط به همت و تلاش همکاران در دولت و در گام بعد، خواست و همراهی مردم است؛ لذا ضروری است پیش‌نیاز‌های همراه‌سازی مردم و تبیین تشریح بخش‌‌های مختلف سند به ویژه رویکرد‌های تحولی مدنظر در آن به درستی و با دقت در قالب برنامه‌‌های رسانه‌ای از سوی مسؤولان تشریح گردیده و در ادامه، گزارش‌‌های لازم از روند اجرای سند به ویژه عدالت در اختیار عموم مردم قرار گیرد.

۷- وزرا و مسؤولان دستگاه‌هایی که در این سند تکالیفی بر عهده دارند، مکلف‌اند گزارش عملکرد اجرای اقدامات پیش‌بینی شده را به مرکز رصد و پایش تحول دولت ارائه کنند. این مرکز باید نتایج نظارت‌‌‌ها و بررسی‌‌های مستمر اجرای سند تحول را گزارش کند.

امید است اجرای شایسته این سند در سایه الطاف و عنایت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) موجب پیشرفت روزافزون میهن پرافتخارمان و استقرار حداکثری عدالت در جامعه و رضایت خاطر ملت عزیزمان گردد.

سید ابراهیم رئیسی- رئیس‌جمهور

سند تحول دولت مردمی

 دیباچه

«اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِی دَوْلَةٍ كَرِيمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ وَ تَجْعَلُنَا فِيهَا مِنَ الدُّعَاةِ إِلَى طَاعَتِكَ وَ الْقَادَةِ فِی سَبِيلِكَ وَ تَرْزُقُنَا بِهَا كَرَامَةَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ»

خدای بزرگ را شاکریم که به بندگانی امیدوار به لطف و رحمت بیکرانش و خادمانی مشعوف از خدمتگزاری در مُلک امام عالِم، علی بن موسی الرضا(علیه آلاف تحیه و الثنا) توفیق عطا کرد تا در شروع قرن جدید، امانت­دار مردم شریف ایران در دولت جمهوری اسلامی ایران باشند.

ما در برهه‌ای از تاریخ به سر می‌بریم که هنگامة‌ تحول و خردورزی، زمانة‌‌ حرکت و جهش برای پیشرفت و عدالت، دورة تصمیمات بزرگ و چرخش­های شجاعانه، ایام میدان‌داری مردم و خیزش و حماسه‌آفرینی جوانان و روزگار خدمت و جهاد است.

در این بزنگاه، برای آغاز این راه بزرگ، تلاشی شبانه­روزی را با همراهی جمعی از فضلای حوزوی و دانشگاهی، اندیشه­ورزان جوان، فعالان فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، مدیران و خبرگان صاحب تجربه و اندیشکده‌ها و مراکز علمی و دانشگاهی، رقم زدیم تا «سند تحول دولت مردمی»، نگاشته شد؛ سندی که با آن می‌توان، مسیر تحقق گام دوم انقلاب را آغاز و برای کشور و جوانان با ‌انگیزه و صاحب استعداد آن افق‌گشایی کرد.

این سند، ضمن پاسداشت مجاهدت­ها، تجربه­ها و دستاورد‌هایِ دولت­مردانِ گام اول انقلاب، کوشیده است تا در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، سیاست‌های کلی نظام و انتظارات تحولی رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله‌العالی) با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب؛ کاستی­ها، ضعف‌ها و عبرت­های مسیر طی‌شده را در کنار فرصت‌ها و ظرفیت‌های پیشِ‌رو ملحوظ نموده و با ارائه راهبردهای تحولی برآمده از آن، دولت‌مردان را دست در دست مردم، مهیای تلاش و حرکتی پُر‌شتاب و متعالی­ برای رسیدن به آرمان بزرگ تمدنی انقلاب اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی(ارواحنا له­الفداء) بگرداند.

اکنون طرحی نو پیشِ‌روی همة ماست؛ طرحی که با فضل و تأیید الهی و مشارکت و همراهی تمامی گروه­های عاشق ایران و اسلام عزیز، می‌تواند نقشه راهی برای تحقق «دولت مردمی» باشد.

دولت مردمی با تأکید بر «نظریه‌ نظام انقلابی»[۱]، پیشرفت را مدار حرکت کشور قرار داده و عزم خود را برای تحول جهادی و نوآورانه جزم کرده است و در این راستا همة دولت­مردان را در فضای باورمندی به گفتمان حاکم بر آن، پاسخ‌گو می‌خواهد. این تحول جهادی و نوآورانه مبتنی بر چهار رکن ذیل است:

• عدالت‌محوری و فسادستیزی به‌مثابه‌ جوهره تحول و مسیر اصلی برای حرکت آینده؛
• میدان­داری مردم با پیشتازی جوانان برای اقامه قسط و عدل به‌مثابه‌ الگوی راهبری تحول[۲]؛
• دانش و خیزش علمی برای تولید ثروت و اقتدارآفرینی به‌مثابه‌ پیشران تحول؛
• خانواده‌مداری به‌مثابه‌ پیکره سلولی بنیادین تحول.

ضمن تشکر از صاحب‌نظرانی که ما را در تدوین این سند و شروع صحیح گام نخست تحول در دولت یاری کردند، از ملت عزیز ایران، بویژه خانواده معظم شهدا و ایثارگران، اساتید حوزه­های علمیه و دانشگاه‌ها، مدیران اندیشکده‌ها، پژوهشکده‌ها و مؤسسات دانش­بنیان، فعالان تشکل‌های دانشجویی و نهادهای مردمی، نخبگان، امامان جمعه و مساجد، اصناف و صاحبان کسب‌و‌کار، اهالی فرهنگ و هنر، اصحاب رسانه، فعالان فضای مجازی و همة‌ دلسوزان انقلاب اسلامی دعوت می‌شود با تمام توان خود در مسیر اجرایی‌شدن این سند مشارکت فعال نمایند و با استفاده از نظارت همگانی مردمی بر مبنای اصل امر به معروف و نهی از منکر، راه تحقق این سند را هموار سازند.

همچنین با توجه به پیش­بینی بازنگری­های دوره­ای برای ارتقای سند تحول، امکان دریافت پیشنهادهای اصلاحی و مدنظر قرارگرفتن آن­ها در ویرایش­های آتی آن همواره فراهم است.

بدیهی است این سند به‌عنوان مرحله آغازین طرح کلان تحول دولت در اداره کشور مشتمل بر برخی برنامه‌های تحولی متناسب با اولویت‌های کنونی کشور و انتظارات از دولت می‌باشد که در عین حال، پیش‌شرط اجرای مراحل بعدی تحول نیز هست و امید می‌رود در ادامه، ضمن اجرای آن، زمینه تدوین و اجرای سایر برنامه‌های تحولی دولت فراهم گردد.

شایان ذکر است، دولت مردمی، توفیق خود را در تحقق این سند، علاوه بر همت مضاعف و تلاش مجاهدانه همکاران بزرگوار و فعال‌سازی حداکثری ظرفیت‌های مردمی، در گروی همکاری قوای محترم مقننه، قضائیه و دیگر نهادهای حاکمیتی، سازمان‌ها و نهادهای عمومی غیردولتی می‌داند.

مولای ما مهدی فاطمه! اینک در حریم تو، توفیق خدمتگزاری به این مردم مؤمن، مقاوم و باورمند، از تمام اقوام و ادیان و مذاهب بزرگ الهی را پیدا کرده­ایم. فراتر از نصرت­های بزرگ الهی، که همواره در گام اول انقلاب از آن بهره برده­ایم، در گام دوم انقلاب نیز ما را سلطان نصیر باش و در زمره یاری­کنندگان و انصار خویش قرار ده تا با برپایی تمدن نوین اسلامی، که نوید جانشین به حق توست، انتظار فرجت را که افضل اَعمال است، به‌جای آورده و طلیعه‌ای باشیم برای پایان دوران غیبت و ظهور خورشید گونه‌ات.

«وَ مَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ أُنِيبُ»

                                                                                            سید ابراهیم رئیسی

مبحث پنجم – مهاجرت

نشانگرهای وضعیت مطلوب

• کاهش نرخ جمعیت خروجی از کشور در زمینه مهاجرت تحصیلی، کاری و پناهجویی؛
• افزایش تعداد ایرانیان بازگشته از خارج به داخل کشور بویژه دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان؛
• کاهش رتبه دانشجو فرستی و افزایش رتبه دانشجوپذیری در کشور؛
• کاهش رتبه پناهجو فرستی ایران؛
• کاهش نرخ میل و تصمیم به مهاجرت از کشور در میان ایرانیان؛
• افزایش نرخ تمایل به بازگشت ایرانیان مقیم خارج، بویژه دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان، به کشور؛
• افزایش نرخ همکاری‌های از راه دور دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور.

چرخش‌های تحول‌آفرین

• از نگرش تک‌ساحتی صرفاً امنیتی یا اجتماعی به مهاجرت به نگرشی میان‌بخشی اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی؛
• از نگاه تهدید‌محورِ مهاجرت به فرصت‌محوری و مزیت‌ساز بودن مهاجرت؛
• از خروج و عدم بازگشت برخی دانشجویان و تحصیل‌کردگان ایرانی به چرخش نخبگان و بازگشت متخصصان؛
• از سیاست و رویکرد انفعالی در قبال ایرانیان خارج از کشور به سیاست دیاسپورای (جوامع دور از وطن) فعال با جذب حداکثری.

چالش ۱: فقدان نظام حکمرانی کارآمد مهاجرت در کشور

عامل ۱: گسستگی و عدم انسجام سیاستی نهادهای حاکمیتی و دستگاه‌های متولی در موضوع مهاجرت

راهبرد ۱: تعامل و هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط برای ساماندهی وضعیت کلان مهاجرتی کشور

اهم اقدامات:

1. توسعه قدرت نرم و حوزه اثر گفتمان جمهوری اسلامی ایران در زمینه تمدن نوین ایرانی- اسلامی در منطقه از طریق تدوین سیاست‌های فعال مهاجرتی، مشتمل بر مهاجرت‌های تحصیلی، کاری، بازگشتی و پناهجویی، به‌منظور تبادل سرمایه انسانی اثرگذار با کشورها و جذب نیروهای علاقه‌مند به ارزش‌ها و باورهای اسلامی و انقلابی (بلند‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی).
2. افزایش ضریب چرخش نخبگان با تقویت و توسعه ظرفیت همکاری با نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های منطقه‌ای از جمله گروه دی هشت، اکو و سازمان همکاری اسلامی (بلندمدت – وزارت امور خارجه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی).

عامل ۲: فقدان ساختار منسجم در حوزه مدیریت جریان‌های ورودی و خروجی مهاجرتی در کشور

راهبرد ۱: نهادسازی، ساماندهی و هماهنگی در امور مهاجرتی کشور

اهم اقدامات:

1. ایجاد سازمان ملی مهاجرت با مأموریت هماهنگی و مدیریت کلیه جریان‌های مهاجرتی ورودی و خروجی کشور و ساماندهی و ارتقای سطح همکاری‌های بین‌المللی با نهادها و سازمان‌های بین‌المللی مهاجرت در دنیا و انتقال شورای ایرانیان به این سازمان، با پیشنهاد قوانین لازم (بلند‌مدت – سازمان اداری و استخدامی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
2. ایجاد پایگاه جامع آماری برای تبیین شاخص‌های کلان مهاجرتی کشور (کوتاه‌مدت – سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی).

چالش ۲: مهاجر فرستی و خروج دانشجویان، متخصصان و افراد ماهر و نیمه‌ماهر

عامل ۱: تشدید نیروهای رانشی داخل کشور هم‌زمان با تقویت نیروهای کششی خارجی برای جذب

راهبرد ۱: توسعه ظرفیت‌های تحصیلات تکمیلی[۱۰۱]

راهبرد ۲: توسعه و تسهیل اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و متناسب‌سازی آموزش‌ها با نیازهای بازار کار[۱۰۲]

راهبرد ۳: کارآمدسازی دستگاه‌های اجرایی کشور در حل مسائل اولویت‌دار مردم نظیر تورم، بیکاری، کاهش رفاه اجتماعی، تبعیض و فساد[۱۰۳]

راهبرد ۴: بازطراحی نقش­های مردم در اداره کشور[۱۰۴]

عامل ۲: بلاتکلیفی و رفتار منفعلانه دستگاه‌های ذی‌ربط در مهاجر فرستی

راهبرد ۱: برنامه‌ریزی فعال و پیش‌دستانه برای مهاجرت‌های تحصیلی و کاری

اهم اقدامات:

1. ایجاد پنجره واحد صیانتی و حمایتی از دانشمندان و پژوهشگران در همکاری‌های علمی و فناوری بین‌المللی و توانمندسازی آن‌ها، به‌منظور حضور عزت‌مندانه در عرصه‌های بین‌المللی (میان‌مدت- معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).
2. شناسایی، شبکه­سازی، جذب و انتقال پروژه‌های فرامرزی و بین‌المللی به متخصصان برتر ایرانی داخل کشور، از طریق دعوت مستقیم‌ و پروژه­محور و بر اساس نیازسنجی در حوزه‌های تخصصی موردنیاز کشور (میان‌مدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور اقتصادی و دارایی).
3. اعزام متخصصان، فارغ‌التحصیلان و نیروی کار ایرانی به خارج از کشور و گرفتن سهم قابل‌قبول از بازارهای کار منطقه‌ای و بین‌المللی با استفاده از ظرفیت اتحادیه‌های اقتصادی برای تقویت جایگاه اقتصادی کشور در بازار کار از طریق آموزش و توسعه حرفه‌ای نیروی کار ایرانی مطابق با استانداردهای بازارهای کار بین‌المللی برای داوطلبان کار در خارج از کشور و توسعه نظام ارزیابی مؤسسات اعزام نیروی کار ایرانی مطابق با نمونه‌های موفق کاریابی‌های تراز جهانی (بلندمدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت امور خارجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).
4. هدایت مهاجرت تحصیلی دانشجویان و برگزیدگان المپیادهای علمی و رتبه‌های برتر کنکور از طریق اعزام به دانشگاه‌های ممتاز دنیا به‌منظور تسهیل و تقویت بازگشت آن‌ها به داخل کشور یا حفظ ارتباط و تعامل با آن‌ها در خارج از کشور، در حوزه‌های اولویت‌دار دانشی و فناوری کشور، و ساماندهی فعالیت مؤسسات اعزام دانشجو به خارج (میان‌مدت –وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت آموزش و پرورش، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی).

عامل ۳: فقدان بهره‌گیری نظام‌مند و کارآمد از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور

راهبرد ۱: توسعه زیست‌بوم بازگشت ایرانیان خارج از کشور و افزایش ضریب آمادگی کشور برای بازگشت دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان

اهم اقدامات:

1. اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به ایرانیان مقیم خارج نسبت به برنامه‌های حمایتی دولت برای بازگشت نخبگان علمی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایرانی خارج از کشور با بهره‌گیری از ظرفیت رسانه ملی و فضای مجازی، با همکاری سازمان صدا و سیما و سایر نهادهای فرهنگی، تبلیغی و رسانه‌ای (کوتاه‌مدت – وزارت امور خارجه، دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).
2. تسهیل و رفع موانع حقوقی، قانونی و اداری کلیه اتباع ایرانی خارج از کشور متمایل به بازگشت به کشور، با همکاری قوه قضائیه و نیروی انتظامی و استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و در موارد موردنیاز، پیشنهاد قوانین لازم (بلند‌مدت – وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت دادگستری، وزارت اطلاعات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
3. شناسایی و جذب متخصصان، دانشمندان، کارآفرینان و شخصیت‌های برجسته فرهنگی و ورزشی ایرانی متمایل به بازگشت به کشور از طریق تسهیل و رفع موانع حقوقی، قانونی، اداری و تعریف پروژه‌های مشترک با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان، بخش‌های غیردولتی و انجام پروژه‌های اولویت‌دار داخل کشور، با استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و در موارد موردنیاز، پیشنهاد قوانین لازم (بلند‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت دادگستری، وزارت ورزش و جوانان).
4. تسهیل اشتغال متخصصان، دانشمندان و شخصیت‌های برجسته فرهنگی و ورزشی ایرانی مقیم خارج بر اساس نقشه نيازمندي‌هاي كشور در رسته‌ها و سطوح مختلف شغلي (بلندمدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت آموزش و پرورش).

راهبرد ۲: باز بهره‌مندی و تسهیل تعاملات ایرانیان مقیم خارج با سرزمین مادری

اهم اقدامات:

1. تسهیل و تسریع دسترسی ایرانیان خارج از کشور در جامعه مقصد به خدمات موردنیاز، نظیر کنسولی، تحصیلی، نظام وظیفه، شغلی، ثبتی، سرمایه‌گذاری، حقوقی و قضائی، با ایجاد سامانه ایرانیان خارج از کشور و هوشمندسازی ارائه خدمات (میان‌مدت – وزارت امور خارجه، وزارت دادگستری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات).
2. استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی و فرهنگی جامعه ایرانیان مقیم خارج به‌خصوص نسل دوم و سوم از طریق ایجاد شبکه هوشمند ارتباطی و بستر تعاملی آن‌ها با سرزمین مادری هم‌زمان با ایجاد سازوکارهای لازم برای گسترش زبان فارسی (بلندمدت – وزارت امور خارجه، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی).
3. ایجاد مشوق‌ها و طراحی مسیرهای فعال ارسال وجوه مالی و سرمایه‌گذاری داخلی توسط ایرانیان مقیم خارج (میان‌مدت – بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت امور خارجه).
4. افزایش مشارکت و تعامل دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادهای غیردولتی با متخصصان ایرانی مقیم خارج، از طریق ارائه مشوق‌ها و امتیازات ویژه برای تعامل بین‌المللی در قالب طرح‌های مشترک (میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت).
5. تسهیل ثبت شرکت‌های تجاری در ایران برای ایرانیان مقیم خارج، حمایت‌های قانونی لازم برای ایجاد و راه‌اندازی شرکت، ایجاد کنسرسیوم‌های مشترک با کشور محل اقامت و سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، متناسب با نیازها و اولویت‌های اقتصادی و تجاری داخلی (میان‌مدت – وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور خارجه، وزارت دادگستری).
6. برگزاری گردهمایی‌های ادواری و هدفمند بین تجار و فعالان اقتصادی داخل کشور با سرمایه‌گذاران ایرانی مقیم خارج، به‌منظور معرفی فرصت‌ها و ظرفیت‌های متقابل همکاری، برقراری پیوندهای تجاری و نیز اشتراک تجارب و دستاوردها (میان‌مدت – وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).
7. ایجاد صندوق حمایت مالی ویژه از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج از کشور متمایل به حفظ ارتباط و تعامل با داخل کشور (میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).

چالش ۳: ضعف در جریان مهاجرپذیری

عامل ۱: آمادگی ناکافی ساختارهای اداری، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برای پذیرش و جذب دانشمندان، متخصصان و دانشجویان بین‌المللی در داخل

راهبرد ۱: تقویت جاذبه سرزمینی حوزه تمدنی ایرانی- اسلامی در سطح کشورهای منطقه و دنیای اسلام

اهم اقدامات:

1. تسهیل جذب دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان کشورهای همسایه، منطقه و جهان اسلام به‌منظور چرخش نخبگان از طریق بورسیه‌های تحصیلی یا بورسیه‌های فرهنگی مبتنی بر معیارهای شفاف علمی (بلند‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی).
2. ایجاد دفاتر تسهیلگر و معرفی‌کننده برنامه‌های اقامت تحصیلی- فرهنگی ایران در سطح کشورهای منطقه و جهان اسلام از طریق فعال‌سازی ظرفیت بخش خصوصی (میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی).

راهبرد ۲: ارتقای تراز سطح پذیرش دانشجویان بین‌المللی و تسهیل ماندگاری و ادغام فارغ‌التحصیلان خارجی در جامعه ایران

اهم اقدامات:

1. تقویت فرهنگ مهاجرپذیری و ارتقای ضریب جذب ادغام فرهنگی اجتماعی دانشمندان، متخصصان، دانشجویان و طلاب خارجی مشغول به کار و تحصیل در قطب‌ها و شهرهای علمی و مذهبی داخل کشور (بلند‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).
2. بازنگری و بهبود شرایط بورسیه و روادید و تنوع گزینه‌های اقامت و اشتغال پس از تحصیل برای دانشجویان بین‌المللی (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت اطلاعات، وزارت کشور، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
3. تسهیل فرایندهای تأیید دانشگاه‌ها و مدارک دانشگاهی ایران در کشورهای هدف، همراه با استفاده از ظرفیت معاهدات بین‌المللی به‌منظور جذب و تبادل دانشجوی خارجی در ایران (میان‌مدت – وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).
4. اعطای اقامت‌کاری بلند‌مدت به دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان خارجی برجسته متناسب با مهارت و تخصص آن‌ها و طراحی سازوکارهای لازم، به‌منظور اطمینان از استفاده بهینه در دوره اقامت (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).

عامل ۲: ورود غیرقانونی و اقامت مدیریت‌نشده و عدم ادغام مهاجران خارجی در ایران

راهبرد ۱: مدیریت هوشمند و هدفمند جریان مهاجرت‌های ورودی به ایران

اهم اقدامات:

1. سیاست‌گذاری در خصوص ساماندهی تردد مهاجران به سایر کشورها و بهره‌گیری از ظرفیت مهاجران و اتباع خارجی در سیاست‌های کلان جمعیتی و ادغام اقتصادی و اجتماعی آن‌ها در کشور (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
2. ساماندهی ورود اتباع خارجی با تسهیل در ترددهای مرزی و جلوگیری از ورود غیرقانونی از طریق توسعه فناوری‌های نوین در انسداد مرزهای کشور، تقویت همکاری‌های امنیتی و انتظامی دو یا چندجانبه و انگیزه‌بخشی به مرزنشینان (بلند‌مدت – وزارت کشور، وزارت امور خارجه).
3. ساماندهی ورود و اقامت نیروی کار خارجی موردنیاز در کشور بر اساس اجازه اشتغال فصلی و دائمی (میان‌مدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور).
4. استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران و پناهجویان به ایران و بهره‌مندی از کمک‌های بین‌المللی در مدیریت پناهجویان ورودی به کشور (میان‌مدت – وزارت کشور، وزارت امور خارجه، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
5. اصلاح و تغییر سیستم پذیرش مهاجران خارجی به سیستم امتیازی بر اساس فهرست نیازمندی‌های بازار کار ایران (میان‌مدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه).
6. ارتقای سامانه جامع اطلاعات اتباع خارجی و تسهیل دسترسی اتباع خارجی به خدمات ثبت وقایع اربعه، امور تابعیتی، تحصیلی، رفاهی، اجتماعی و مالی، با شفاف‌سازی اجرای قوانین و مقررات و پیشنهاد قوانین لازم (بلند‌مدت – وزارت کشور، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، دستگاه‌های اجرایی مرتبط).

                         دریافت سند تحول ملی