به گزارش روابط عمومی رصدخانه مهاجرت ایران به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، جلسه هیات دولت عصر روز گذشته، یکشنبه 12 دی ماه به ریاست سید ابراهیم رئیسی برگزار شد.  در جلسه هیات دولت، معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور گزارشی از وضعیت ایران درخصوص مهاجرت های بین المللی براساس شاخص های جهانی را به هیات وزیران ارایه داد.

در بخشی از این گزارش که از سالنامه مهاجرتی ایران تهیه شده بود، آمده است: 

براساس گزارش ارایه شده توسط معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، جمعیت ایرانیان مهاجر در جهان طبق آمار به دست آمده در سال ۲۰۲۰ ، ۱/۹ میلیون نفر می باشد که این  عدد ۲/۲۹ درصد از کل جمعیت ایران را شامل می شود. همچنین براساس آمارهای موجود، کمترین رتبه ایرانیان در میان گروه های مهاجر در جوامع میزبان مربوط به کشور سوئد (رتبه ۵) و بیشترین رتبه مربوط به کشور انگلستان (رتبه ۲۹) است.

 

معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور همچنین در گزارش خود وضعیت میل به مهاجرت در ایران را براساس شاخص جهانی گالوپ مورد بررسی قرار داده است. براساس رتبه بندی کشورها در شاخص های سه گانه جریان بالقوه مهاجرت گالوپ، ایران در بین ۱۵۰ کشور جهان، در رتبه ۸۷ قرار گرفته است. شاخص های سه گانه جریان بالقوه مهاجرت گالوپ، توسط مؤسسه گالوپ در سال ۲۰۱۸ برای سنجش میزان افزایش یا کاهش جمعیت هر کشور در صورت برداشته شدن موانع جابجایی و مهاجرت، معرفی شده است.

این شاخص ها نتیجه مصاحبه های رو در رو یا تلفنی با بیش از ۵۰۰ هزار نفر در ۱۵۰ کشور دنیاست و به دلیل تعدد کشورهای مورد بررسی، یکی از مقایسه پذیرترین شاخص ها در حوزه مهاجرت است.

 بررسی وضعیت ایران در زیرشاخص فرار مغزها (یکی از زیرشاخص های شاخص شکنندگی سرزمینی) حاکی از فراز و فرودهای رتبه کشورمان در این زیرشاخص است. بطوری که بدترین رتبه فرار مغزهای ایران مربوط به سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ بوده است. ایران در سال ۲۰۱۰ در میان ۱۷۳ کشور، رتبه ۴۶ را داشته که وارد وضعیت قرمز و هشدار شده بود. در بازه ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ رتبه ایران وضعیت نسبتاً پایداری داشته و ۲۱ رتبه ارتقا یافته و در سال های اخیر، وضعیت ایران در شاخص فرار مغزها به میانگین جهانی نزدیک تر شده است.

بخش دیگری از گزارش معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور به وضعیت جمعیت دانشجویان بین المللی و مقایسه وضعیت کشورهای دانشجو فرست در جهان اختصاص دارد. مقایسه ۲۰ کشور اصلی دانشجو فرست در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نشان می دهد طبق آخرین آمار موجود (۲۰۲۱) ایران در سال ۲۰۱۹ رتبه هفدهم را در بین این کشورها به خود اختصاص داده است.

همچنین در رده بندی ۱۱۶ کشور جهان از منظر سهم دانشجویان خروجی از کل جمعیت دانشجویان داخل کشور در سال ۲۰۱۹، ایران در جایگاه ۹۹ ام قرار دارد.

کشورهای آمریکا، ترکیه، آلمان، کانادا، ایتالیا، استرالیا، مجارستان، روسیه، فرانسه و بریتانیا، ۱۰ مقصد اصلی دانشجویان ایرانی در سال ۲۰۱۹ بوده اند که در این میان، تعداد دانشجویان ایرانی حاضر در کشورهای کانادا، ترکیه، آلمان و مجارستان با روند افزایشی و در کشورهای هند، استرالیا، انگلستان و فرانسه با روند کاهشی همراه بوده است.

معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در بخش دیگری از گزارش خود، به برنامه بازگشت متخصصان ایرانی و همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور پرداخته است.

ایجاد پل ارتباطی میان متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور با مراکز عملی و فناوری منتخب داخلی، تبیین آخرین وضعیت علمی و فناوری داخلی و معرفی ظرفیت پایگاه های تخصصی همکار در حوزه های مختلف به متخصصان، فراهم نمودن شرایط انتقال مهارت ها، روش ها و قابلیت های خدماتی نوین به کشور و تعریف نحوه همکاری با مراکز علمی و فناوری داخلی پیش از ورود به کشور، از جمله راه های ارتباط با متخصصان ایرانی خارج از کشور برای خلق ارزش های غنی تر و اثرگذارتر عنوان شده است.

برگزاری دوره پسا دکتری، دوره فرصت مطالعاتی، همکاری به عنوان استاد مدعو و معین، برگزاری سخنرانی و کارگاه های تخصصی، فعالیت های روزانه (ایجاد شرکت های دانش بنیان)، اشتغال در شرکت های دانش بنیان و شرکت های زایشی از دانشگاه ها، تسهیل جذب هیئت علمی دانشگاه ها و نظام وظیفه تخصصی، از جمله بسته های حمایتی در نظر گرفته شده در برنامه بازگشت متخصصان ایرانی خارج از کشور هستند.

براساس آمار ارایه شده در گزارش معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، تعداد ایرانیان بازگشتی از طریق طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم در بازه زمانی ۱۳۹۳ تا پایان شهریور ۱۴۰۰، رشد چشمگیری داشته است. ثبت بیش از ۱۰ هزار درخواست همکاری، بازگشت و شروع به کار بیش از ۲۳۰۰ نفر از متخصصان دارای رتبه های بالای دانشگاهی در قالب پسا دکتری، طرح فناورانه، استاد مدعو، فرصت مطالعاتی، جذب هیئت علمی و شرکت های خصوصی و برگزاری بیش از ۳۵۰۰ سخنرانی و کارگاه تخصصی، از آن جمله است.

درصد سهم محققان و متخصصان بازگشته به کشور در حوزه های مهندسی (۵۸ درصد)، علوم پایه (۲۶ درصد)، علوم انسانی (۱۱ درصد) و علوم پزشکی (۵ درصد) بوده است.

نگاهی به جمعیت دانشجویان خارجی (غیر ایرانی) در ایران نشان می دهد در طول ۱۰ سال گذشته رتبه ایران در دانشجو پذیری بهبود چشمگیری یافته و از جایگاه ۵۴ به جایگاه ۲۸ در میان ۲۴۱ کشور جهان ارتقا یافته است. افغانستان، عراق، لبنان، سوریه و چین، ۵ کشور اصلی دانشجو فرست به ایران هستند.

ایران در جدیدترین گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۸ به عنوان یکی از رهبران منطقه ای نوآوری معرفی شده است. همچنین صعود ۱۰ پله ای ایران نسبت به سال گذشته و ایستادن در رتبه ۶۵ جهان موجب شده در میان ۳ کشور دارای بالاترین رشد رتبه در دنیا قرار گیرد.

بررسی اقدامات و اولویت های سیاستی در حوزه مهاجرت و چالش های کلان در این حوزه، از دیگر موضوعات مطرح شده در گزارش امروز بود.