هم‌میهن: «عاطفه احمدی، پرچمدار ایران در المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن و نفر اول اسکی زنان ایران، به آلمان پناهنده شد.» شاید اگر تونل زمانی وجود داشت و به 10سال پیش می‌رفتیم، مهاجرت پرچمدار ایران در مسابقات المپیک زمستانی، ما را شوکه می‌کرد اما طی سالیان اخیر اصلا اتفاق شگفت‌انگیزی نیست. مهاجرت ورزشکاران ایران اتفاقی است که این روزها با سرعت بیشتری در حال رخ دادن است؛ موضوعی که با بررسی نتایج مسابقات ورزشکاران مهاجر، اینطور می‌توان گفت که «بازی دو سر باخت» است؛ هم برای کشور ایران که روی ورزشکارانش سرمایه‌گذاری می‌کند اما در بزنگاه آنها را از دست می‌دهد، هم برای ورزشکارانی که می‌توانستند اینجا افتخارآفرینی کنند اگر شرایط نسبی و امکانات حداقلی را داشتند، اما باید به کشور دیگری بروند. اگر در سال 92 از مهاجرت محسن غفار، جودوکار ملی‌پوش ایران به آلمان شگفت‌زده شدیم، این روزها دیگر خبری از شگفتی نیست، چراکه فاصله‌ شنیدن چنین خبری بسیار کم شده است.

سیل مهاجرت ورزشکاران ملی‌پوش ایرانی طی چهار سال اخیر افزایش چشمگیری داشته و ورزشکارانی در حال رفتن به سایر کشورها هستند که سابقه مدال جهانی و المپیک دارند. کیمیا علیزاده، یکی از همین ورزشکاران بود که عملکرد خوبی در ورزش ایران داشت و با کسب مدال برنز المپیک 2016 ریو در وزن 57کیلوگرم، توانست اولین زن ایرانی در تاریخ ورزش کشورمان باشد که برنده مدال المپیک شده است. در جودو اما یک مهاجرت کافی بود تا به‌کل، این رشته با محرومیت برای فدراسیون جودو ایران همراه شود. ملایی، جودوکار ایرانی است که در المپیک 2016 نیز به‌عنوان نماینده ایران در این مسابقات شرکت کرد. ملایی در مسابقات قهرمانی جهان در سال 2017 به‌نشان برنز دست یافت و در سال 2018 نیز طلایی شد اما در مسابقات جهانی 2019 به‌دلیل رو‌به‌رو نشدن با رقیب اسرائیلی از حریفان خود شکست خورد و بعد از آن اقامت آلمان را گرفت. در کمال تعجب اما ملایی بعد از شش‌ماه تابعیت کشور مغولستان را گرفت تا ورزش حرفه‌ای را زیر پرچم این کشور ادامه دهد. ملایی به‌عنوان نماینده مغولستان، مدال‌ نقره المپیک تابستانی۲۰۲۰ در وزن۸۱ کیلوگرم را به‌دست آورد و پس از شکست‌های اجباری‌اش، فدراسیون جهانی جودو، فدراسیون ملی ایران را برای چهارسال از شرکت در رقابت‌ها منع کرد. ساراسادات خادم‌الشریعه، دیگر ورزشکار مهاجری است که استادبزرگ شطرنج ایران بود و حدود یک‌ماه پیش به‌عنوان نماینده ایران در رقابت‌های شطرنج آلماتی قزاقستان حاضر شد اما انتشار عکسی بدون حجاب از او، مسئولان فدراسیون شطرنج را غافلگیر کرد؛ تا جایی که حسن تامینی، رئیس فدراسیون شطرنج اعلام کرد انتظار چنین حرکتی را از خادم‌الشریعه نداشته است. شادی پریدر، نایب‌رئیس فدراسیون شطرنج نیز که پیش‌تر گفته بود سعی می‌کنیم ورزشکاران را در کشور نگه داریم تا اینجا افتخارآفرینی کنند، در جدیدترین مصاحبه خود گفت که شطرنج‌بازان ایرانی با هزینه شخصی به سفرهای برون‌مرزی می‌روند. پریدر در ادامه گفت، افسوس می‌خورد که سارا خادم‌الشریعه مهاجرت کرده است.

مهاجرت علیرضا فغانی اما شاید یکی از بی‌سروصداترین و البته عجیب‌ترین مهاجرت‌های چندسال اخیر نخبگان ورزشی ایرانی باشد. شهریورماه 1398 علیرضا فغانی تصمیم گرفت به کشور استرالیا مهاجرت کند اما ارتباط شغلی و حرفه‌ای‌اش را با فدراسیون فوتبال ایران قطع نکرد و برای بازی‌های حساس لیگ برتر به ایران می‌آمد و فدراسیون نیز از این ارتباط دوطرفه راضی بود اما در فدراسیون جدید با ریاست مهدی تاج، رفتاری شد تا فغانی ارتباط کاری‌اش به‌طور کامل با فوتبال ایران قطع شود. خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران تصمیم گرفت برای سال 2023 نام علیرضا فغانی را از لیست داوران بین‌المللی ایران خارج کند و به‌این‌ترتیب فغانی در لیست داوران استرالیایی قرار گرفت. خداداد افشاریان در سایت فدراسیون فوتبال در مورد دلیل این تصمیم صحبت کرد و گفت: «با توجه به تغییر محل جغرافیایی زندگی فغانی، اینکه در اول سال میلادی ۴۴سال و 9ماه سن خواهد داشت و تورنمنتی وجود ندارد که او تابه‌حال موفق به حضور در آن نشده باشد؛ به همین دلیل برای سال ۲۰۲۳، نام فغانی را در لیست قرار ندادیم.» حال سوال مهم اینجاست که آیا داوران بعد از سن ۴۵سالگی نمی‌توانند قضاوت کنند؟ بد نیست بدانید فیفا سن بازنشستگی داوران را برداشته و داوران می‌توانند بعد از گذر از سن ۴۵سالگی هم قضاوت کنند؛ به‌شرط اینکه در تست‌های مدنظر فیفا نمره قبولی بگیرند. درواقع علیرضا فغانی در صورت قرار گرفتن در لیست داوران بین‌المللی فوتبال ایران در سال ۲۰۲۳، می‌توانست در بازی‌های بین‌المللی به نمایندگی از داوران فوتبال ایران سوت بزند اما ترجیح فدراسیون فوتبال این بود که داوری که بزرگترین مسابقات بین‌المللی را سوت زده، دیگر در این لیست نباشد.

اردیبهشت‌ماه امسال اما شیب مهاجرت ورزشکاران ایرانی به‌شکل عجیبی تند شد. دست‌کم چهار ورزشکار ملی‌پوش ایرانی، کشور را ترک کردند تا به کشورهای دیگر بروند و پناهندگی بگیرند. سوم اردیبهشت‌ماه بهمن نصیری، روئینگ‌سوار ایرانی با انتشار عکس‌هایی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که ایران را ترک کرده و قرار است به جمهوری آذربایجان برود. واکنش رئیس فدراسیون قایقرانی چه بود؟ علیرضا سهرابیان اعلام کرد، بهمن نصیری دغدغه استخدام در ایران را داشته و به همین دلیل مجبور شده به‌خاطر ماهی 500دلار ایران را ترک کند و به جمهوری آذربایجان برود! تنها چند روز پس از مهاجرت بهمن نصیری، یکتا جمالی، عضو تیم‌ملی وزنه‌برداری زنان ایران نیز به آلمان پناهنده شد تا شوک دیگری به ورزش ایران تحمیل کند. یکتا پیش‌تر از کمبود امکانات وزنه‌برداری برای زنان ایران گلایه کرده بود. او اولین مدال‌آور تاریخ وزنه‌برداری زنان ایران در مسابقات بین‌المللی است که باتوجه به سن کمی که داشت آینده روشنی در انتظارش بود، اما الان مدال‌آوری‌های احتمالی او برای کشور دیگری رقم خواهد خورد. مهاجرت یکتا و بهمن نصیری اما پایان قصه مهاجرت ورزشکاران ایرانی در اردیبهشت‌ماه 1401 نبود و پریسا جهانفکریان، دیگر دختر تاریخ‌ساز وزنه‌برداری ایران که سهمیه المپیک را زیر پرچم جمهوری اسلامی ایران به‌دست آورده بود نیز به آلمان پناهنده شد. او نیز مانند یکتا از بی‌توجهی مسئولان نسبت به وزنه‌برداری زنان گلایه کرده بود و در جدیدترین مصاحبه‌اش بعد از مهاجرت اعلام کرد، می‌خواهد مدال‌آوری‌هایش را در کشور دیگری ادامه دهد. در ادامه، بیست‌و‌هفتم اردیبهشت‌ماه «متین بالسینی» که موفق شده بود هشت‌بار رکورد شنای ایران را ارتقا دهد و سهمیه المپیک توکیو را نیز کسب کند، به انگلیس پناهنده شد. این رکوردشکنی‌ها پیش از مسابقات المپیک توکیو و حین برگزاری این مسابقات، خبرسازی خاصی در رسانه‌ها نداشت تا اینکه او نیز به جمع پناهندگان ورزش ایران پیوست. یکی از مصاحبه‌های بالسینی حین مسابقات المپیک بازتاب گسترده‌ای داشت؛ جایی که او در انتقاد از فدراسیون شنا به‌دلیل کمبود امکانات گفته بود، به‌دلیل نداشتن وان یخ برای رفع اسپاسم، مجبور شده به‌صورت پنهانی از وان یخ برزیلی‌ها در توکیو استفاده کند! بالسینی همچنین در یکی از مصاحبه‌هایش در انتقاد به رفتار حراست وزارت ورزش که در سفرها اصولا همراه با کاروان ورزشی است، گفته بود زمانی که 16ساله بوده و با شلوارک از اتاقش در هتل خارج شده، با برخورد حراست مواجه شده است.

زمانی که ایمان جمالی، استعداد رشته هندبال به مجارستان مهاجرت کرد، مسئولان فدراسیون هندبال ریشه‌یابی نکردند که چرا یکی از آینده‌های این رشته باوجود موقعیت مناسب ورزشی نخواسته در ایران بماند. در ادامه نیز آسیب‌شناسی صحیحی نشد که چه اتفاقی رخ داده که ورزشکاران ایرانی با چنین سرعتی در حال مهاجرت هستند و کار به مهاجرت روسای فدراسیون‌ها هم کشیده است. چندی پیش حسین ثوری، رئیس فدراسیون بوکس نیز به اسپانیا پناهنده شد و با کاروان تیم‌ملی به ایران برنگشت. در کنار اسامی‌ای که گفته شد، مهاجرت خاموش چندین ورزشکار ملی‌پوش چون فرهاد ظریف لیبرو تیم‌ملی والیبال ایران، پیمان فخری و مجتبی عابدینی را هم اضافه کنید. شاید اگر وزارت ورزش به‌جای تمرکز روی «ضمانت دو میلیارد تومانی بازگشت ورزشکاران»، توجه بیشتری روی امکانات رشته‌های مختلف می‌گذاشت و شرایطی را فراهم می‌کرد که دغدغه ورزشکاران به‌لحاظ شغلی کاهش پیدا کند، با چنین سیلی از مهاجرت روبه‌رو نمی‌شدیم و شاید جلوی این «بازی باخت باخت» گرفته می‌شد.