در چنین شرایطی تنها کسب‌‌وکارهای بزرگ‌تر به فعالیت خود ادامه می‌دهند و کمتر شاهد ورود استارت‌آپ‌‌های جدید خواهیم بود. کسب‌‌وکارهای بزرگ‌تر نیز با مشکل منابع انسانی مواجه خواهند شد. استارت‌آپ‌‌های متوسط و کوچک‌تر احتمالا در معرض افول و شکست در سال‌های آتی قرار خواهند گرفت؛ چرا که در مسیر طبیعی این استارت‌آپ‌‌ها به دنبال مقیاس‌‌پذیری هستند، اما زیرساخت‌‌ها و ملزومات آن فراهم نیست؛ اعتماد و فرهنگ عمومی که شروط لازم رشد اقتصاد دیجیتال هستند نیز ضربه می‌‌خورد و این مساله نیز باعث می‌شود یک چرخه منفی در جهت افول اقتصاد دیجیتال شکل بگیرد. مصادیق موارد فوق تماما در طول همین یکی دو ماه گذشته قابل مشاهده هستند. نظرسنجی‌‌هایی که حاکی از میل شدید مهاجرت نیروی انسانی و ترک اکوسیستم استارت‌آپی - حتی در رده مدیران ارشد- است، داستان غم‌‌انگیزی است که کم‌کم امیدهارا ناامید می‌کند.

ظرف تحمل و تاب‌‌آوری همیشه به عنوان یک ویژگی اصلی کسب‌‌وکارهای استارت‌آپی و مدیران آنها مورد توجه است. اما این تاب‌‌آوری قرار بوده و هست که در مواجهه با چالش‌‌های طبیعی و ذاتی یک استارت‌آپ به کار گرفته شود و مصرف شود. این تاب‌‌آوری در برخورد با چالش‌‌های کسب‌‌وکاری و فراز و نشیب‌‌های بازار بسیار مورد نیاز است، اما متاسفانه تمام این انرژی و تاب‌‌آوری در مواجهه با بدیهی‌‌ترین نیازها مصرف می‌شود؛ همچون کشاورزی که فکر می‌کند باید مراقب دفع آفات از مزرعه خود باشد یا به دنبال تقویت مزرعه خود برای بهره‌‌برداری بیشتر باشد، نه اینکه تمام وقت خود را صرف تهیه آب کند که لازمه شروع کشاورزی است. حل مسائل مطرح شده جز از طریق سیاستگذاری کلان اتفاق نمی‌‌افتد؛ چرا که همان‌گونه که گفته شد مسائل فوق در حیطه تصمیمات کلان است. اگر این اتفاق نیفتد، دیر یا زود با معضلاتی عظیم‌‌تر و گسترده‌‌تر از حیطه اقتصاد دیجیتال مواجه خواهیم شد؛ چرا که به اعتقاد من اقتصاد دیجیتال موتور محرک سایر صنایع است و آتشی که به خرمن آن افتاده است، به سایر صنایع نیز سرایت خواهد کرد.